Sümerlerden dükkanlara: Nazar boncuğu

Kökeni oldukça eski

Nazar boncuğuna ilham kaynağı olan nazar inancının kökenleri oldukça eskilere dayanıyor. Geçmişi neredeyse insanlık tarihi kadar eski olan bu inanç, eski medeniyetlerde de kendini gösteriyor. Sümer, Babil ve Mısır gibi köklü uygarlıklarda kötü niyetli kişilerin, sahip oldukları bu kötülükleri gözleri aracılığıyla dışarı yansıttığına, bu yolla karşısındaki kişileri olumsuz etkilediklerine ve onların başlarına kötü şeyler gelmesine sebep olduklarına inanılıyordu.

Tanrı Horus’un gözü

Günümüzde de var olan göz biçimindeki nazar boncuğu, eski Mısır tarihinde bir gözü ay bir gözü ise güneş olan tanrı Horus’un gözünü temsil ediyor. İnanışa göre Horus, kazandığı savaşlar neticesinde yaşamın yegane kralı olmuştu. Bu nedenle Horus’un gözü, tüm kötü bakışları ve niyetleri yok edecek değerli bir güce sahipti.

İnançların ortak değeri

Nazar boncuğu, farklı çok sayıda inançta kendine yer bulmuş, adeta ortak bir değer. Musevi, Hristiyan, Müslüman, Budist ve Hindu toplumlarında da kötü gözlere karşı iyi geldiğine inanılan bu sembol, Orta Asya’nın Şamanizm döneminde ise Türklerin yaşantısına dahil oldu. Türkler, nazarı İsabet-i Ayn olarak adlandırmış ve bundan korunmak için nazar boncuğu kullanımına gitmişti. 

Esnafımızın ilk tanışması

Türkiye’de esnafın nazar boncuğu ile tanışması Mısırlı boncuk ustalarının ülkemize gelmesi ile mümkün oldu. İzmir’de bu sanatı yaygınlaştıran Mısırlı ustaların sadece Türkiye’ye değil Avrupa’ya da cam işçiliğini öğrettiği düşünülüyor. Türk ustalar bu süreçte öğrendikleri bu zanaatı geliştirdiler ve camların üzerine göz figürü ekleyerek günümüzdeki nazar boncuklarını yarattılar. 

Yaşayan insan hazinesi

Nazar boncuğu ile ünlenen İzmir’in özellikle Nazar ve Göreme köyleri bu sanatın çok değerli ustalarını bizlere kazandırdı. Bu ustalardan olan ve UNESCO’nun Yaşayan İnsan Hazinesi listesinde gösterilen boncuk ustası Mahmut Sür, 13 yaşından bu yana İzmir’de nazar boncuğu üretiyor. Her yıl Türkiye’nin dört bir yanından çok sayıda ziyaretçi Nazar ve Göreme köylerini ziyaret ederek bu sanatın inceliklerini yakından görme fırsatını yakalıyor.