Yabancı kaynaklı düşük maliyetli girdi kullanımı sağlanarak işlem görmüş ürünler bünyesinde ihracatta ve ihraç ürünlerinin uluslararası rekabet gücünde artış yaratmak ve ihraç ürünlerinde farklılaşma elde etmek amacıyla Dahilde İşleme Rejimi adı verilen rejim kullanılmaktadır. Yurt dışından veya yurt içinden temin edilen girdilerin rejimde öngörülen biçimde montajı, kurulması ve diğer eşya ile birleştirilmesi dahil işçilik görmesi, işlenmesi, yenilenmesi ve düzenli hale getirilmesini de kapsayacak şekilde tamir edilmesi, işletme malzemelerinin kullanılması esas anlamda dahilde işleme faaliyetlerini oluşturmaktadır.
Dahilde işleme rejimi geri ödeme sistemi ve şartlı muafiyet sistemi olmak üzere iki ayrı yöntemden oluşmaktadır. Geri ödeme sisteminde, serbest dolaşımda bulunan ithal eşyasının işlem görmüş ürünler şeklinde ihracı halinde, ithalat sırasında alınan vergi geri ödenmekte, şartlı muafiyet sisteminde ise dahilde işleme izin belgesi kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünlerin üretiminde gerekli olan ve serbest dolaşımda bulunmayan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile ambalaj ve işletme malzemelerinin, Türkiye Gümrük Bölgesi’nde yerleşik firmalarca bedelli ve/veya bedelsiz ithaline, ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın ve bu ithalattan doğan vergi kadar teminat alınmak suretiyle izin verilmektedir.
Bu çerçevede 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 49/1 maddesinde, Gümrük Kanunu ile diğer kanunlar gereğince gümrük vergisi teminata bağlanarak işlem gören her türlü madde ve kıymetlere ait KDV’nin de aynı usule tabi olacağı düzenlenmiş olduğundan Gümrük Kanunu ile diğer kanunlar gereğince gümrük vergisi teminata bağlanarak işlem gören her türlü madde ve kıymetlere ait Katma Değer Vergisi de aynı usule tabi tutulmaktadır. Ancak işletme malzemeleri ithalatında katma değer vergisi tahsil edilmektedir zira bu malzemeler ihracı taahhüt edilen işlenmiş ürünlerin üretiminde kullanılan ancak ürünün bünyesine katılmayan, üretimi kolaylaştırıcı niteliği olan malzemeler olup, ihraç edilmemekte, kesin olarak ithal edilmektedirler.
Diğer taraftan 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 16/2 maddesinde de benzer şekilde, 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile diğer kanunlar gereğince ithalat vergileri teminata bağlanarak işlem gören mallara ait özel tüketim vergisinin de aynı usule tâbi tutulacağı düzenlenmiş; konu 1 seri numaralı Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliği’nin 16’ncı maddesinin İthalatta Teminatlı İşlemler başlığı altında açıkça ele alınarak, dahilde işleme izin belgesi kapsamında ithal edilecek mallar için alınacak ithalat vergilerinin teminata bağlanması durumunda, özel tüketim vergisinin de teminata bağlanacağı ifade edilmiştir. Ancak; aynı Kanun’un 7/7 maddesi gereği farklı olarak, Gümrük Kanunu’nun transit, gümrük antrepo, dahilde işleme, gümrük kontrolü altında işleme rejimlerine tabi tutulan eşya ile serbest bölgeler ve geçici depolama yerleri hükümlerinin uygulandığı eşya özel tüketim vergisinden müstesna tutulmuşlardır.
Bu kapsamda, bir kişinin yürürlükteki mevzuat uyarınca ithalat ya da ihracat vergisi ödeme yükümlülüğünü ifade eden gümrük yükümlülüğü dahilde işleme rejimi kapsamında hangi hallerde karşımıza çıkabilmektedir kısaca inceleyelim.
a. Gözetim ve korunma önlemlerine tabi eşyanın ithali ile ilgili hükümler saklı kalmak üzere ihracat taahhüdünün süresinde gerçekleştirilmemesi durumunda, ithalat sırasında alınmayan vergiler tahsil edilmektedir.
b. Dahilde işleme izin belgesinin iptal edilmesi halinde belge kapsamında yapılan ithalatta alınmayan vergiler tahsil edilmektedir.
c. Dahilde işleme izin belgesinde kayıtlı miktarın üzerinde ithalat yapıldığının anlaşılması halinde miktarı aşan kısma karşılık gelen ithalattan kaynaklanan vergiler tahsil edilmektedir.
d. Belge kapsamı ithal eşyasının tamamı ihraç mamulün bünyesinde kullanılmasına karşın döviz kullanım oranının %80'i geçtiği durumlarda, bu oranı aşan kısma karşılık gelen ithalata ilişkin alınmayan vergiler tahsil edilmektedir.
e. İthal edilen işletme malzemesinin CIF ithalat/FOB ihracat tutarının %2 oranının üzerinde gerçekleşmesi halinde, bu oranı aşan kısma karşılık gelen ithalata ilişkin alınmayan vergiler de tahsil edilmektedir.
Belirtilen hallerde gümrük yükümlülüğü doğmakta, öncelikle alınan teminatlara gidilmek suretiyle rejim konusu eşyanın vergileri tahsil edilmektedir. Ayrıca Gümrük Kanunu’nun 238’inci maddesi gereği para cezası da uygulanmaktadır.
Levent ÖZKARDEŞ
Parola
Güvenlik
