Global pazar yerine dönüşen e-ticaret uygulamaları sayesinde ithal ürünlere kaynağından erişim imkânlarının artması ve gerek taşıma gerekse ithalat süreçlerine getirilen kolaylıklar sonucunda yurt dışından kargo yolu ile alışveriş yapılması yurt içi tüketiciler tarafından geniş talep gören bir yöntem.

Ancak, yurt dışından e-ticaret siteleri aracılığı ile yapılarak kargo yolu ile gelen eşyayı da kapsayan 4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Kararda yapılan değişiklikle, 21.08.2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla bir gerçek kişiye gelen ve ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen eşya için maktu vergi uygulanacak eşya kıymet üst limiti 150 avrodan 30 avroya indirilmiş; ayrıca, kıymeti 30 avroyu geçmeyen eşyadan alınacak maktu vergi oranı, eşyanın AB ülkelerinden gelmesi halinde %20’den %30’a, diğer ülkelerden gelmesi durumunda ise %30’dan %60’a yükseltilmiştir. Başka bir deyişle, gerçek kişi tüketicilerin kargo yoluyla siparişini verdikleri bireysel tüketim ürünleri için AB’den yapılacak ithalatta %50, diğer ülkelerden yapılacak ithalatta ise %100 oranında maktu vergi oranı artışı yapılmıştır.

E-ticaret firmaları üzerinden alım yapan gerçek kişilerce ticari amaç taşımayan tüketime yönelik eşya için getirilen, ülkemiz ekonomisinde üreten kesimin ve ekonomideki esnaf, KOBİ, tacir, mağaza sahibi gibi kesimlerin pazar ve istihdam kaybı yaşaması ve ülkenin döviz kaybına uğramasına yönelik etkilerin azaltılmasının hedeflendiği açıklanan söz konusu düzenleme ile özellikle Uzak Doğu ülkelerinden ve Amerika Birleşik Devletleri’nden yapılan bireysel tüketim malları ithalatının hedeflendiği net biçimde görülmekte.

Açıklama göz önüne alındığında, yurt içi pazar dengelerini etkileyebilecek seviyede olduğu anlaşılan ve yüzde yüzlük bir artışla %60’lık bir vergi yükü getirilmesine sebep olan bu durumun sebebinin, son dönemde ticaret politikası önlemleri, ÖTV ve benzeri düzenlemeler altında önemli ölçüde arttırılan ithalat üzerindeki vergi yükleri ve buna bağlı artış gösteren diğer vergiler sonucu oluşan yüksek eşya fiyatları nedeniyle yurt içi tüketicilerin aynı ya da benzer ithal mallarına yurt dışından daha ucuza erişim eğilimi olduğu malumumuz.

Söz konusu vergilerdeki yüksek artış oranları, bu yolla yapılan ithalata karşı ciddi bir hamle olarak değerlendirilebilir. Bununla birlikte, söz konusu oranlardan yararlandırılacak eşya için üst limitin 150 avrodan 30 avroya indirilmiş olması aslında daha büyük bir etki yaratacaktır diyebiliriz. Bunun sebebi, değeri 30 avroya kadar olan gönderilerde gümrük beyanının, yani gümrük prosedürlerinin, taşıyıcı firma tarafından yapılıyor olması, alıcı açısından ilave bir işlem ya da ödeme konusu olmamasına karşın, değeri 30 avrodan yüksek olan gönderilerde gümrük beyanının artık taşıyıcı firma tarafından yapılamayacak olmasıdır.

Kargo yoluyla gelerek değeri 30 avroyu aşan bahse konu gönderiler için artık normal ithalat gümrükleme süreçleri işleyecek, dolayısıyla alıcılar sadece oluşacak gümrük vergilerini ödemeyecekler, aynı zamanda işlemleri yapabilmek adına bir gümrük müşaviri ile anlaşarak noter onaylı vekalet vermek durumunda olacaklar, dolayısıyla vekalet ücreti ödeyecekler, ayrıca gümrük müşavirliği hizmet bedeli ve ithalata yönelik fazla mesai vb. diğer masrafları da üstlenmek durumunda kalacaklardır. Bu durum da gerek ithalat maliyetlerini önemli ölçüde arttırmak gerekse ithalat işlemlerinin gerçekleştirilmesini zorlaştırmak suretiyle ithalatın yavaşlatılması adına caydırıcı olacaktır.

Getirilen düzenleme ile kargo yoluyla yurt dışından yapılan tüketimin kısılması sonucu doğacak ve yerli üreticiler ile tüccarlar adına ithal malları açısından korumacı bir ortam oluşacaktır. Bununla birlikte, ortaya çıkan ithalat maliyetlerindeki artışların salt koruyucu olmanın ötesinde, bütçeye yeni gelir imkânları da sağlayacak olmasının dikkat çekici bir husus olduğunu belirtmek de mümkün.

Dr. Levent Özkardeş
14.08.2024