Vergi borçlarına ilişkin olarak vergi idaresi tarafından uzun süredir uygulanmakta olan uzlaşma müessesesi, 2011 yılına kadar gümrük idaresinde uygulanmıyordu. Gümrük idaresi ceza kararı düzenlediğinde firmaların önünde bulunan seçenekler cezayı ödemek, itiraz etmek ve gerekirse dava yoluna gitmekti. Gümrük vergi cezasının genelde vergi farkının üç katı olarak uygulandığı düşünüldüğünde, cezayı ödemek isteyip de ödeme gücü kısıtlı bulunan firmalar için bu durum bir hayli sıkıntı yaratıyordu. 2011 yılında çıkarılan 6111 sayılı Kanun ile Gümrük Kanunu’nda yapılan değişiklik, uzlaşma müessesesini gümrük idaresi tarafından da uygulanabilir hâle getirdi. Burada söz konusu gümrük cezalarında uzlaşma müessesesini kısaca özetlemek istedim.
Öncelikle, uzlaşma nedir onu ele alalım. Uzlaşma, yükümlü ile idare arasında ortaya çıkan ek tahakkuk konusu vergi ve cezalara ilişkin uyuşmazlıkların yargı yoluna başvurmadan giderilmesidir. Burada taraflar karşılıklı olarak bir araya gelerek ek tahakkuk ve ceza konusu miktarlar üzerinde bağlayıcı şekilde anlaşırlar.
Gümrük işlemleri kapsamında hangi vergi ve cezaların uzlaşma kapsamına girdiğine baktığımızda, gümrük idaresine yapılan beyanla yani gümrük beyannamesinde belirtilen beyanla gümrük idaresince yapılan tespit sonucunda belirlenen veya gümrük idaresince tespit edilmesinden önce beyan sahibince bildirilen farklılıklara ilişkin gümrük vergileri alacakları ile Gümrük Kanunu’nda ve ilgili diğer kanunlarda öngörülen cezaların tümü uzlaşma kapsamına girer. Burada, bahsettiğim “gümrük vergileri” terimini açıklamakta fayda bulunuyor. “Gümrük vergileri” deyimi, ilgili mevzuat uyarınca eşyaya uygulanan ithalat vergilerinin ya da ihracat vergilerinin tümünü ifade ediyor. Belirtilen “ithalat vergileri” deyimi ise eşyanın ithalinde ödenecek gümrük vergisi ile diğer eş etkili vergiler ve mali yükler ile birlikte tarım politikası veya tarım ürünlerinin işlenmesi sonucu elde edilen bazı ürünlere uygulanan özel düzenlemeler çerçevesinde ithalatta alınacak vergileri ve diğer mali yükleri belirtiyor, “ihracat vergileri” deyimi de ithalata ilişkin düzenleme metnine paralel olarak ele alınıyor.
Bilmemiz, en azından fikir sahibi olmamız gereken bu genel tanımdan sonra, söz konusu vergilerden en fazla karşılaşılanları ismen sayacak olursak; Gümrük Vergisi, İlave Gümrük Vergisi, Tek ve Maktu Vergi, Dampinge Karşı Vergi, Subvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi, Katma Değer Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Ek Mali Yükümlülük, Toplu Konut Fonu, Tütün Fonu, Ek Fon, Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu, Çevre Katkı Payı, Telafi Edici Vergi (İhracat), TRT Bandrol Ücreti (Ticari olmayan eşya için) ile 4458 sayılı Gümrük Kanunu, 2976 sayılı Dış Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu uyarınca belirlenecek ceza miktarları uzlaşma konusuna giriyor.
Peki uzlaşmaya nasıl gidilir? Uzlaşma için başvuru yapmak gerekir. Başvuru, konusu 750.000,00 TL’ye kadar olan (bu tutar dahil) tutarlar için ceza kararını düzenleyen Gümrük Müdürlüğü’nün bağlı bulunduğu Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü’ne; 750.000,00 TL’yi aşan tutarlar için ise Bakanlık merkezinde bulunan Merkezi Uzlaşma Komisyonu’na yapılır. Uzlaşma başvurusunu, yükümlünün kendisi, temsilcisi veya özel vekâletname verilmesi şartıyla gümrük müşaviri ile birlikte veli ya da vasi veya aynı gümrük vergilerinin ödenmesinden yükümlü ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olması hâlinde gümrük müşavirleri yapabilirler. Bu kişiler aynı zamanda uzlaşma komisyonu görüşmelerine girebilir ve tutanakları imzalayabilirler.
Genel uygulamaya bakıldığında uzlaşma başvuru ve toplantıya katılım süreçlerini yükümlü şirketler adına, sahip oldukları vekâletnameler ile gümrük müşavirleri yürütürler. Gümrük müşavirlerinin söz konusu başvuruyu yapabilmeleri ve yükümlü adına görüşmeye katılabilmeleri için yükümlü tarafından kendisine “Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği kapsamında uzlaşma talebinde bulunmaya, uzlaşmaya katılmaya, komisyona teklif sunmaya, komisyon teklifini kabul etmeye, uzlaşma tutanaklarını imzalamaya” vb. ibarelerini içeren bir vekâletname verilmesi gerekir.
Maalesef uzlaşma başvurusu yapabilmek için süresiz bir zaman dilimi bulunmuyor. Uzlaşma talebinin, henüz itiraz başvurusu yapılmamış veya itiraz edilmiş olmakla birlikte itirazı henüz sonuçlandırılmamış gümrük vergileri ve idari para cezaları için tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde yapılması gerekir. Uzlaşma talebinde bulunulması hâlinde, mevzuatın öngördüğü itiraz veya dava açma süresi durur. Uzlaşmanın gerçekleşmemesi veya uzlaşma sağlanamaması hâlinde durum tutanağa bağlanır ve uzlaşmaya konu edilen alacaklar için Kanun’da belirlenen itiraz süreleri dikkate alınarak, tutanak tarihinden itibaren kalan süreler içerisinde itiraz/dava yoluna gidilebilir. Bunun için uzlaşmanın gerçekleşmemesi ya da uzlaşılamaması hâlinde söz konusu 15 günlük süre kaldığı yerden işlemeye başlar. Bahse konu durumlarda söz konusu 15 günlük süreden kalan sürenin bitimine 5 günden az kalmış olması hâlinde kalan süre 5 güne tamamlanır.
Uzlaşmaya gidildi ve sonuç olarak gümrük idaresince çıkarılan ek tahakkuk ve ceza konusu miktarlardan daha düşük bir miktar üzerinde uzlaşmaya varıldı. Söz konusu tutarın nasıl ödeneceğine bakarsak önümüzde yine seçenekler olduğunu görüyoruz. Üzerinde uzlaşılan tutar peşin olarak yatırılabileceği gibi bu tutarlar için taksitlendirme talebinde bulunulması da mümkündür. Bu durumda, tahsilat işlemleri Gümrük Genel Tebliği (Tahsilat İşlemleri) (Seri No: 2)’nin tecil ve taksitlendirmeye ilişkin hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilir. Tebliğ kapsamında; üzerinde uzlaşılan vergi aslı alacağı için yükümlü tarafından sadece 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde taksitlendirme talebinde bulunulması mümkündür. Üzerinde uzlaşılan para cezası alacağı için ise yükümlüsü tarafından tercihe göre Kabahatler Kanunu veya 6183 sayılı Kanun çerçevesinde taksitlendirme talebinde bulunulabilir.
Sonuç olarak, başta da belirttiğim üzere uzlaşma müessesesi firmalara gümrük cezalarının ödenmesi açısından kolaylıklar sağlıyor. Uzlaşma ile firmalar normalde ödemeleri gereken ceza tutarlarından daha az miktarda paralar ödeyerek cezalardan kurtuluyor, hatta bu miktarları taksitlendirme imkânına da sahip oluyorlar. Böylece firmalar için destek sağlanıyor, üzerlerindeki ceza yükü azaltılıyor.
Parola
Güvenlik
