Incoterms® 2020 metni ICC (International Chamber of Commerce) tarafından 10 Eylül 2019 tarihinde yayımlandı. Yeni düzenleme 1 Ocak 2020 tarihi itibarıyla yürürlükte. Incoterms® 2020, önceki düzenleme olan Incoterms® 2010’a göre neler getirdi, neleri değiştirdi aşağıda açıklamaya çalıştım.
Öncelikle uygulama açısından aralarında çok fazla bir fark bulunmayan iki teslim şekli olarak DAT (Delivered at Terminal) ve DAP (Delivered at Place) teslim şekillerinden DAP teslim şekli kullanılmaya devam edilmekle birlikte DAT teslim şekli, varış yerinin sadece bir “terminal” olmayıp herhangi bir “yer” olabileceğine ve ayrıca eşyanın teslimi için boşaltılması gerektiğine açıklık getirmek amacıyla DPU (Delivered at Place Unloaded) teslim şekli olarak değiştirilmiştir. Yeni bir teslim şekli olarak karşımıza çıkan DPU (Delivered at Place Unloaded) ile eşyanın alıcıya teslimi, taraflarca belirlenen yerde eşyanın boşaltılmasından sonra gerçekleşmekte, belirlenen teslim yerine kadar meydana gelecek tüm masraf ve riskler satıcıya ait olmaktadır.
Diğer taraftan, Incoterms® 2020 ile Incoterms® 2010’dan farklı olarak CIF (Carriage Insurance and Freight) ve CIP (Carriage and Insurance Paid to) teslim şekilleri hariç tüm teslim şekillerinde sigorta yapma yükümlülüğünün alıcı ile satıcı arasındaki sözleşme ile belirlenmesi öngörülmüş, CIF ve CIP teslim şekillerinde sigorta yapma yükümlülüğü ise satıcıya yüklenmiştir.
Bu bağlamda, temelde deniz yolu taşımacılığı ve diğer taşıma şekilleri için kullanılmak üzere belirlenmiş olup aynı içeriğe sahip olan sırasıyla CIF ve CIP teslim şekillerinde yapılacak sigortaların kapsam gereklilikleri ile ilgili düzenlemeler de getirilmiş bulunmaktadır. Incoterms® 2010 ile her iki teslim şekli için de asgari “Institute Cargo Clause (C)” sigorta yapılması gerekmekte iken Incoterms® 2020 ile CIP teslim şeklinde artık en az “Institute Cargo Clause (A)” (madde madde belirtilerek istisna edilenler hariç, sigorta edilen şeyin her türlü riziko nedeniyle uğrayacağı zıya veya hasarı yani tüm riskler) kapsayacak şekilde bir sigorta yapılması düzenlenmiştir. CIF teslim şeklinde ise en az “Institute Cargo Clause (C)” (istisnaların madde madde belirtilmiş olması koşulu ile listelenmiş riskler) kapsayacak şekilde bir sigorta yapılması ele alınmıştır.
Incoterms® 2020’nin FOB (Free on Board) ve FCA (Free Carrier) teslim şekillerine yönelik bir de tavsiye ve yönlendirmesi bulunmaktadır. Buna göre özellikle konteyner taşımacılığı gibi taşımalarda FOB teslim şeklinde satıcı taşıyıcıya malı teslim etmekte, devamında taşıyıcı üzerinde bir kontrol yetisi kalmamakta, ancak sorumluluğu mal gemiye yüklenene kadar devam etmektedir. Bu durumda satıcı, özellikle liman sahasında gerçekleştirilen yükleme ve benzeri operasyonlarda malın başına bir şey gelmesi açısından ciddi oranda risk almakta ve maliyetlere katlanmaktadır. Söz konusu durum karşısında Incoterms® 2020, FCA teslim şeklinin kullanılmasını tavsiye etmektedir. Bununla birlikte satıcı sıklıkla ödemesini bir akreditif ile garantiye almak istemekte, bunun için de yüklemenin yapıldığını gösterir konşimento ibrazı gerekmektedir. Söz konusu hususu FOB teslim şeklinde satıcı sağlayabilmekte ancak FCA teslim şeklinde yükleme henüz yapılmadan malın teslimi gerçekleştiğinden yüklemeyi içerir konşimento elde bulunmamaktadır. Konuya ilişkin çözüm olarak Incoterms® 2020 ile FCA (Free Carrier) teslim şekli, alıcının taşıyıcıyı satıcı için yükleme konşimentosu düzenlemesi için yönlendirmesi konusunda taraflar arasında anlaşma sağlanması yönünde değişmiştir.
lncoterms® 2020 satıcı ile alıcı arasında maliyetlerin kesin olarak bölünmesi hususunu daha detaylı olarak ele almaktadır. Bunun sebebi, özellikle limanda ya da teslim alanı içinde veya civarında oluşan maliyetler gibi oluşan maliyetlerin dağıtımından doğan artan seviyedeki anlaşmazlıkların dikkate alınmış olunmasıdır. Burada esas alınan nokta, genel hâkim yaklaşıma göre satıcının teslim anına kadar sorumluluğunun bulunması, bundan sonra ortaya çıkan maliyetlerin ise alıcıya ait olmasıdır. Bunlarla birlikte Incoterms® 2010’dan farklı olarak Incoterms® 2020 ile konteynerlerin zorunlu olarak taramadan geçmesi gibi taşıma güvenliği gereklilikleri ön plana çıkmaktadır. Bu denetimler maliyetler doğurmakta, teslimde gecikme risklerini de içermektedir. Bu kapsamda, Incoterms® 2020’nin açık bir şekilde güvenlikle ilgili gereklilikleri ve yan maliyetleri satıcıya yüklemekte olduğu görülmektedir.
Taşıma işlemleri ile ilgili olarak; Incoterms® 2010 satıcı ile alıcı arasındaki mal taşımasının üçüncü parti taşıyıcılar aracılığı ile yapılacağını varsaymakta olup taşımanın satıcı ya da alıcının kendisi tarafından gerçekleştirilmesi ile ilgilenmemişti. Incoterms® 2020 taşıma işlemleri ile ilgili olarak; FCA (Free Carrier), DAP (Delivered at Place), DPU (Delivered at Place Unloaded) ve DDP (Delivered Duty Paid) teslim türlerinde eşyanın herhangi bir üçüncü parti taşıyıcı ile bağlı olmaksızın yani kendi taşıma araçlarını kullanarak da taşınabileceğini dikkate almıştır.
Incoterms® 2020 ile toplam 11 adet teslim şeklinden oluşan sekizinci revize kurallar seti oluşturulmuştur. Söz konusu teslim şekilleri EXW (Ex Works), FCA (Free Carrier), FAS (Free Alongside Ship), FOB (Free on Board), CFR (Cost and Freight), CIF (Carriage Insurance and Freight), CPT (Carriage Paid To), CIP (Carriage and Insurance Paid to), DPU (Delivered at Place Unloaded), DAP (Delivered at Place) ve DDP (Delivered Duty Paid) olarak düzenlenmiştir.
Levent ÖZKARDEŞ