Sizlere daha önceki yazılarımda ticaretin kolaylaştırılması kapsamında sonradan kontrol denetimlerinden ve yetkilendirilmiş yükümlü statüsü uygulamalarından ve hatta Dünya Gümrük Örgütü’nün 2019 yılı için seçtiği SMART Borders sloganından bahsetmiştim. Ticaretin kolaylaştırılması ekseninde yeni uygulamalar yürürlüğe konulmaya devam ediyor. Bu uygulamalardan sonuncusu da 23 Nisan 2019 tarihinde yürürlüğe giren “İthalatta Varış Öncesi Gümrük İşlemleri” uygulamasıdır.
Geçerli olan mevzuat ve yapılan uygulamalara bakıldığında, yurda getirilen eşya için gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin edilmesi amacıyla eşyanın gümrüğe sunulmuş olması, yani eşyanın gümrük idaresine ya da gümrükçe tayin edilen veya uygun görülen herhangi bir yere getirildiğinin gümrük idaresine bildirilmesi şartı aranmaktadır. Daha yalın bir ifade ile yurt dışından getirilen eşyanın gümrükleme işlemlerinin başlatılabilmesi için, eşyanın fiilen getirilerek gümrük idaresinin kontrolüne sunulmuş olması gerekmektedir.
Gümrük Kanunu bu duruma istisna olarak iki durum belirlemiştir. Bunlardan ilki yolcu beraberinde getirilecek eşya, ikincisi ise gümrüğe sunulmaksızın bir gümrük rejimine tabi tutulabilecek eşya için getirilecek özel düzenlemelerdir. Bu çerçevede, kanunun getirdiği ikinci istisnai durum kapsamında Ticaret Bakanlığı tarafından Gümrük Genel Tebliği (Varış Öncesi Gümrük İşlemleri) (Seri No: 1) yayımlanmış, ithalatta varış öncesi gümrükleme işlemi uygulamaya konmuştur. Söz konusu uygulamanın ana mantığını; denizyolu konteyner taşımacılığı ile ülkeye gelen yerli üretimde girdi olarak kullanılabilecek eşyanın serbest dolaşıma giriş ve dahilde işleme rejimleri kapsamında gümrükleme işlemlerine, eşya henüz Türkiye Gümrük Bölgesi’ne gelmeden başlanabilmesi oluşturmaktadır.
Uygulamanın alt metni incelendiğinde, öncelikle, kolaylıktan yararlanılacak eşyanın ülkeye deniz yolu ile konteyner kapsamında gelmesi gerektiğinin düzenlendiği görülmektedir. Bu durumda örneğin kara yolu ile yapılan TIR taşımaları uygulama kapsamına girmemekte, deniz yolu ile gelen dökme eşya da bu uygulama içerisinde değerlendirilmemektedir. Bir diğer husus ise eşyanın tabi tutulacağı gümrük rejimleri ile ilgili olup eşyanın ancak serbest dolaşıma giriş ve dahilde işleme rejimleri kapsamında işlem görebileceği belirtilmiştir. Hangi eşya için bu kolaylıktan yararlanılacağı da diğer bir husustur. Tebliğ ile ana kural olarak, yerli üretimde girdi olarak kullanılabilecek eşya ifadesi kullanılmış olmakla birlikte, uygulamadan yararlanacak eşyanın Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından belirleneceği ve Bakanlık internet sitesinde duyurulacağı düzenlenmiştir. Bu kapsamdaki ilk duyuru ise 22 Nisan 2019 tarihinde Genel Müdürlük internet sitesinin “Duyurular” kısmında yayınlanmıştır (İlgili bağlantı:
https://ggm.gtb.gov.tr/duyurular/varis-oncesi-gumruk-islemlerinden-yararlanacak-esya).
İthalatçı firmalar için önemli derecede hız ve hızdan kaynaklı maliyet avantajı sağlayacak olan bahse konu kolaylıktan faydalanabilmek için öncelikle, ticaret sicilinde bağlı bulunulan ile en yakın Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü’ne başvuruda bulunulması gerekmektedir. Ancak uygulamadan yararlanılabilmesi için başvuru sahibinin bazı şartları taşıması aranmaktadır. Bu şartlar kabaca; Türkiye’de yerleşik olmak, belirtilen suçlardan hüküm giymemiş olmak, haklarında uygulanan usulsüzlük ve vergi cezaları bakımından belirlenen kıstasları aşmamış olmak, olumlu YMM raporuna sahip olmak, son üç takvim yılı içerisinde yılda en az beş milyon FOB/ABD Doları tutarında fiili ihracat gerçekleştirmiş olmak, ilgili kanunları gereği sanayi sicil belgesine sahip olmak ve/veya sanayici sayılmak ve son olarak ithal edilen eşyanın üretim ve/veya imalatta kullanılacağına dair taahhüt vermek olarak belirlenmiştir.
Öte yandan, daha önce de birçok faydasından bahsetmiş bulunduğum Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi firmalar için bu şartlar aranmamakta, statü belgesi sahibi firmalara bu kolaylık doğrudan sağlanmaktadır.