İhracat yapmak isteyen küçük ve orta ölçekli firmaların çekincelerinden bir tanesi yurtdışına nakliyeyi nasıl yapacağı, bir diğeri de bu ihracat işleminin gümrüklemesini nasıl gerçekleştireceğidir. Bunların çekince olarak görülmesindeki nedenleri ise bilgi eksikliği ve söz konusu işlemlerin maliyet oluşturması olarak ifade etmek mümkün. Örneğin, yurtdışından ilk defa 100 Kg ürün siparişi almış bulunan iç piyasaya çalışan bir yerel üreticinin belki de sırf bu işlem için Gümrük İdaresi’nde işlem dosyası açtırması, dolayısıyla bürokratik işlemler yapması, gümrük müşavirliği şirketi bulması, şirkete vekâlet vermesi gibi hem zaman, hem emek hem de parasal maliyet unsurları bulunmakta. Bunlardan kaçmak ise belki de büyüyecek bir iş imkânının kendi eliyle itilmesi anlamına gelmektedir. Söz konusu piyasalardan uzak kalmak istemeyen pek çok firma ihracatlarını, komisyonlar ödeyerek başka firmalar üzerinden ya da aracılar aracılığı ile yapmakta.
Bunları dikkate aldığımızda, Ticaret Bakanlığı (Gümrük İdaresi) yaptığı yeni bir düzenleme ile ihracatta KOBİ’lere ihracata başlama olanağı ya da ihracatta genişleme imkânı sağlayacak önemli bir gelişmeye imza attı. Yayımladığı Tebliğ değişikliği ile, 14.07.2019 tarihinden itibaren başlamak üzere, ihracat konusu eşyanın posta yolu ve hızlı kargo ile taşımacılık işlemi ve gümrükleme işlemlerini tek elde birleştirerek uygulamada kolaylaştırma ve bürokratik formaliteleri azaltma yoluna gitti. Buna göre, posta yolu ve hızlı kargo taşımacılığı kapsamında gönderilen miktarı brüt 300 kilogramı ve değeri 15.000 Euro’yu geçmeyen ihracat rejimine konu eşyanın beyanının, yani gümrükleme işlemlerinin, “operatör” olarak adlandırdığı, hava yolu ve/veya kara yolu ile hızlı kargo taşımacılığı kapsamındaki gönderilerin gümrük beyanı dâhil tüm gümrük işlemlerini dolaylı temsil yoluyla yapmaya yetkili kılınan kargo şirketlerince yapılacağını belirledi. Bunu yaparken de, “operatör”lerin göndericiyi (ihracatçıyı) ayrıca başka bir işleme gerek kalmadan temsil edeceklerini, göndericilerden alınacak vekâletname ibrazının aranmayacağını ifade etti.
Peki, bu ne demek oluyor, ne gibi bir kolaylık sağlıyor? Yeni düzenleme ile ağırlığı 300 Kg’dan az ve değeri 15.000 Euro’dan düşük olan eşyanın ihracat işlemleri için; daha önce ihracat yapmamış firmaların gümrük idaresinde işlem dosyası açmalarına, gümrük müşavirlik firması edinerek vekâlet vermelerine ve gümrük müşavirlik firması tarafından ihracat eşyası için gümrük beyanında bulunulmasına gerek yok anlamına geliyor. Belirtilen limitler dahilinde ihracat yapmak isteyen firmaların tek yapmaları gereken; “operatör” olarak adlandırılan yetki verilmiş kargo firmalarını tercih ederek, ihraç edecekleri ürünleri bu operatörler aracılığı ile taşıtmak. İhraç ürünleri için gereken tüm gümrük beyanı vb. gümrükleme prosedürlerini, herhangi bir vekâletnameye gerek kalmaksızın söz konusu “operatör”ler kendileri gerçekleştiriyor. Dolayısıyla ihracatçı zamandan kazanıyor, işgücünden kazanıyor ve gümrükleme maliyetine katlanmıyor.
Akla gelebilecek bazı soruların cevaplarına yönelik olarak şunları belirtmekte fayda var. Öncelikle, ihracat konusu eşya ticari eşya olabileceği gibi ticari olmayan eşya da olabilmekte. Ayrıca, gönderici ve/veya alıcının gerçek kişi olma zorunluluğu bulunmamakta olup işlemin tarafları olarak gerçek ve tüzel kişiler sayılmış. Diğer yandan, söz konusu işlemleri yapmaya yetkili gümrük müdürlükleri, İstanbul Havalimanı Gümrük Müdürlüğü, Atatürk Havalimanı Kargo Gümrük Müdürlüğü, Sabiha Gökçen Havalimanı Gümrük Müdürlüğü ve Halkalı Gümrük Müdürlüğü ile Mersin Gümrük Müdürlüğü olarak belirlenmiştir.
Sonuç olarak, yapılan düzenleme değişikliği ile özellikle KOBİ’lere büyük bir imkân sunulmuş oluyor. Dış ticarette mevcut nakliye, teslim, bekleme vb. sorunları minimize ederek, İzmir’den Ankara’ya kargo gönderir gibi yurtdışındaki alıcıya güvenli ortamda ürün gönderme olanağı ortaya çıkıyor. Böylece ihracatçı belki de olası müşteriyi kaçırmamış da oluyor. Bu da yeni piyasalara girme ya da mevcut piyasada etkinliğini arttırma imkânı elde etmek anlamına geliyor.
Levent ÖZKARDEŞ