Yılbaşından itibaren gündemimizde olan ve dünyayı tehdit etmeye devam eden, Dünya Sağlık Örgütü tarafından da pandemi olarak nitelendirilen Corona virüs (Covid19) salgını hayatımızın merkezine oturmuş durumda. Ülke olarak nispeten başarılı olarak yürüttüğümüz Corona virüs ile mücadelede dış ticaret adına da bazı adımlar atıldı, atılıyor. Bu yazımda Corona virüs ile mücadelede tıbbi gereklilikler adına dış ticaret alanında atılan söz konusu adımları ele alarak bir hatırlatma yapmak istedim.

Bu alanda ilk adım, virüse karşı ihtiyaç duyulacak kişisel korunma malzemelerinin öncelikle ülke vatandaşları tarafından yurt içinde kullanılmasına yönelik olduğu anlaşılan, 04.03.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “İhracı Yasak ve Ön İzne Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ’’ (2020/4)” ile oldu. Bu Tebliğ ile Ticaret Bakanlığı yurt içinde bulunan bir kısım tıbbi kişisel korunma malzemelerinin ihracatını izne bağladı. Bu malzemeler; koruyucu maske (gaz, toz ve radyoaktif toz filtreli maskeler), tulum (koruyucu iş elbisesi), sıvı geçirmez önlük (kimyasallara karşı kullanılan koruyucu önlükler), gözlük (koruyucu gözlükler), tıbbi ve cerrahi maske olarak belirlendi. Söz konusu ürünlerin ihracatı için de Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’ndan ön izin alınması gerekliliği belirlendi.

Devamında, 18.03.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “İhracı Kayda Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: İhracat 2006/7)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (İhracat 2020/5)” ile bu defa, dezenfektan işlevi görmekte olan etil alkol, kolonya, dezenfektan, hidrojen peroksit ile birlikte maske üretiminde kullanılmakta olan yalnız meltblown kumaş cinsi eşya ihracı kayda bağlı mallar listesine eklendi. Düzenleme ile söz konusu mallara ilişkin gümrük beyannamelerinin ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince, Ticaret Bakanlığı’nın (İhracat Genel Müdürlüğü) ön onayının alınmasını müteakip kayda alınacağı belirlendi, dolayısıyla bu eşyanın ihracatı kontrol altına alınarak ülke içi sağlık koşullarının sağlanması öncelendi.

25.03.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2284, 2285 ve 2286 sayılı ithalat rejimi kararına ek karar ve ek kararda değişiklik yapılmasına ilişkin kararlar ile özetle; nihai kulllanım mevzuatı kapsamında indirimli gümrük vergisi uygulanacak tarım ürünleri listesine dökme etil alkol (kolonya ve dezenfektan kullanılmak üzere) eklendi, böylece yine dezenfektan olarak kullanılmakta olan kolonya üretiminde maliyet düşüşü sağlanarak kolonya üretimi teşvik edilmiş oldu. Ayrıca '0919.20.00.00.18' GTİP’deki solunum cihazları ilgili ilave gümrük vergisi kararı kapsamından çıkarılarak üzerindeki ilave gümrük vergisi kaldırıldı, dolayısıyla solunum cihazı ithalatı üzerindeki vergi yükü azaltılmış, böylece salgın hastalık gereği ihtiyaç duyulabilecek solunum cihazları ithalat maliyetleri düşürülmüş oldu. Diğer yandan, ilave gümrük vergisi düzenlemesine ilişkin 2016/9548 sayılı Karar eki listede yapılan değişiklik ile ‘6307.90’ tarife alt pozisyonundaki “Diğer Hazır Eşya” isimli eşyanın tanımı değiştirilerek “6307.90.98.10.11 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu’nda yer alan bir kullanımlık maskeler hariç” hâline getirildi, bu sayede bir kullanımlık maskeler üzerinde bulunan %20 oranındaki ilave gümrük vergisi kaldırılarak ithalatta bir kullanımlık maskelerin maliyetleri düşürüldü.

26.03.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan İhracı Yasak ve Ön İzne Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ (İhracat 96/31)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile bu defa, ventilatör, ecmo, oksijen konsantratörü, flow sensör, ekspirasyon valfi, oksijen sensörü, ventilatör devreleri, hasta devreleri, kanül, entübasyon tüpleri, yoğun bakım monitörleri ihracı ön izne bağlı mallar listesine eklendi. Böylece yine hastalık tedavisinde kullanılacak sağlık malzemelerinin ülke dışına çıkışları kontrol altına alınmış ve ülke içi sağlık ihtiyaçları öncelenmiş oldu.

02.04.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Tıbbi Tanı Kitlerinin İthaline İlişkin Tebliğ ile de, Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilen firmalar hariç olmak üzere, insanlar için kullanılan tıbbi tanı kitleri ithalatına ilişkin gümrük beyannamelerinin tescilinde gümrük idarelerince Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun fiziksel veya elektronik ortamda düzenleyeceği uygunluk yazısı aranacağı düzenlendi, böylece insanlar için kullanılan tıbbi tanı kitlerinin ithalatı düzenlenerek yetkilendirilmemiş tanı kitlerinin ülkeye girişleri kontrol altına alınmış oldu.

Normalleşme sürecinin başlamasıyla birlikte, 02.05.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan İhracı Yasak ve Ön İzne Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ (İhracat 96/31)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ve İhracı Kayda Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: İhracat 2006/7)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile, ihracatında ön izin alınması gerekliliği belirlenen ve ihracı kayda bağlı mallar listesine alınan bahse konu eşya söz konusu listeler kapsamından çıkarıldı, böylece söz konusu eşya için salgın öncesi pozisyona dönülmüş oldu.

Bu süreçte görülmektedir ki dış ticaretin yönetimi ile ülke ihtiyaçları göz önüne alınarak tedbirler alınmış, böylece vatandaşlarımızın sağlığının korunmasına önemli derecede katkı sağlanmıştır.