Rusya ile Yaşanan Kriz Sonrası İhracatçılar için Yeni Pazarlar

17 Mart 2014’te Avrupa Birliği’nin Rusya’ya uygulamaya başladığı yaptırımlara Rusya’nın 6 Ağustos 2014’te karşı yaptırımlarla cevap vermesi sonrası yaşanan ticaretteki yön değiştirmelere; Türkiye ile Rusya arasındaki 24 Kasım 2015’te başlayan siyasi kriz sonrası, bu defa da Türkiye’ye çeşitli sektörleri kapsayan yaptırımlarla devam edilmektedir.

Rusya birer yıllık Başkanlık veya hükümet kararnameleri ile yasakları sürdürmektedir. 6 Ağustos 2014 tarihli karar ile AB ülkeleri, ABD, Kanada, Avustralya ve Norveç’ten aşağıdaki listedeki ürünlerin ithalatı durdurulmuş, bu karar 6 Ağustos 2016’ya kadar yeniden uzatılmıştır:

CN Kodu	Ürün Adı -**
0201	Büyükbaş hayvan eti (taze veya soğutulmuş)
0202	Büyükbaş hayvan eti (dondurulmuş)
0203	Domuz eti (taze, soğutulmuş ve dondurulmuş)
0207	Kümes hayvanlarının eti ve yenilebilir sakatat (taze, soğutulmuş ve dondurulmuş)
0210’da belirtilenler dışındakiler	Tuzlanmış et (salamura, kurutulmuş veya tütsülenmiş)
0301’de belirtilenler dışındakiler	Taze balık (somon ve alabalık yavrusu hariç)
0302, 0303, 0304, 0305, 0306, 0307, 0308	Balık ve kabuklu deniz canlıları, yumuşakçalar ve diğer sudaki omurgasız canlılar
Belirtilenler dışındakiler 0401, 0402, 0403, 0404, 0405, 0406	Süt ve mandıra ürünleri (laktozsuz süt ve bundan mamul süt ürünleri)
0701 (0701 10 000 0 dışında), 0702 00 000, 0703 (0703 10 110 0 dışında), 0704, 0705, 0706, 0707 00, 0708, 0709, 0710, 0711, 0712 (0712 90 110 0 dışında), 0713 (0713 10 100 0 dışında), 0714	Sebzeler, yenilebilir kökler ve yumru kökler (patates tohumu, soğan tohumu, şeker mısırı hibridleri ve tohumluk bezelye hariç)
0801, 0802, 0803, 0804, 0805, 0806, 0807, 0808, 0809, 0810, 0811, 0813	Meyve ve kabuklu yemişler
1601 00	Et, et sakatatı veya kanı ile yapılan soslar ve bunları içeren nihai ürünler
Belirtilenler dışındakiler 1901 90 110 0, 1901 90 910 0, 2106 90 920 0, 2106 90 980 4, 2106 90 980 5, 2106 90 980 9	Gıda veya nihai ürünler (biyolojik aktif gıda katkıları, vitamin-mineral bileşenleri, tatlandırıcı katkı maddeleri, protein konsantreleri (hayvansal veya bitkisel kökenli) onların karışımları)

(*) CN Code’a bakılmalıdır.
(**) Hem CN Code hem de ürün ismine bakılmalıdır.
(***) Bebek gıdalarında kullanılanlar hariç

Kaynak: The Impact of the Russian Counter-Sanctions on Trade between Iceland and the Russian Federation, Jan. 2016

Rusya açısından İran, Çin, Brezilya gibi ülkeler gıda alımlarında yöneldiği yeni pazarlar olarak öne çıkmaktadır.

Ağustos 2014-Aralık 2015 arası dönemde Türkiye için bir fırsata dönüşen yaptırımlar, bu defa kısa ve orta dönemde ülkemiz aleyhine dönmüş gibi görünüyor. Ancak bildiğimiz gibi, sabırlı olup ciddi planlamalar yapılırsa, her kriz veya her sorun kendi içinde çözümlerini de barındırır.

Rusya krizi sonrası ihracat yapan sektörlerde belki de çok önceden B planı şeklinde yürütülmesi gereken bir dizi önlemler ve strateji değişiklikleri hızla uygulanmaya başlanmıştır. Burada, özellikle 2000’lerin başından beri ekonomi yönetimi öncülüğünde sektörel kuruluşlar ve firmaların aksiyonları ile başlatılan “pazar ve ürün çeşitlendirme” çalışmalarının faydalarını da görmekteyiz.
Rusya’nın Türkiye’ye Kasım sonunda uygulamaya başladığı yasakların hemen ardından Türkiye çıkışlı gıda ürünlerinde özellikle İran üzerinden yeniden ihracat (re-export) yapılmaya başlanmıştı.

Ancak Rusya bu konuda İran’ı da uyarınca bu defa İran tarafından 24 Ocak 2016’dan itibaren Türkiye’den alınan gıda ürünlerinin İran menşei kazanarak yeniden Rusya’ya satılması yasaklanmıştır. Bu yasak, İran’ın uzun yıllar süren Batı tarafından dünya ticaret ve ekonomik sisteminden dışlanmasını sona erdiren ambargonun 1 Ocak 2016’da kalkması sonrası, İran’ın hem Rusya ile dostane ekonomik ilişkilerini kötüleştirmeme kaygısı, hem de doğrudan Rusya’dan gelen baskı ile alınmış gibi görünmektedir.

Rusya Krizinden En Fazla Etkilenen Sektörler ve Alternatif Arayışları

Turizmde 4 milyonluk Rus kaybı sonrası Antalya’da yapılacak olan Expo 2016 ile Çin ve Hindistan’daki turizm fuarlarına katılım yapılması planlanıyor. İnşaat en fazla etkilenen sektörlerden biri olarak İran ve Afrika’da bazı ülkelere yönelmeye karar vermiştir. Lojistikte durum yine iç açıcı değil. Rusya’dan geçişler durduğu için Kazakistan üzerinden TIR'ların geçişi için çalışmalar sürdürülüyor.

Türkiye-Rusya Federasyonu Dış Ticareti (Genel)

Yıl	İhracat (Dolar)	İthalat (Dolar)	Dış Ticaret Açığı	İhracattaki Değişim	İthalattaki Değişim
2011	5,992,633,393	23,952,914,321	17,960,280,928	% 29	% 11
2012	6,680,777,245	26,625,286,056	19,944,508,811	% 11	% 11
2013	6,964,209,480	25,064,213,832	18,100,004,352	% 4	- % 9
2014	5,943,014,110	25,288,597,271	19,345,583,161	- % 15	% 7
2015	3,593,457,444	20,400,182,192	16,806,724,748	- % 40	- % 13

Kaynak: TÜİK, 2015 rakamları kesinleşmemiş rakamlardır.

Diğer sektörlerdeki durum şu şekilde özetlenebilir:

Yaş meyve sebze: Yaş meyvede ihracatın % 40’ına, sebzede % 56’sına sahip olan Rusya’nın yerine hangi pazarların konulabileceği ile ilgili bir Ortak Akıl toplantısı düzenlenecektir.
Deri: Toplam ihracatın %16’sı Rusya’ya. Çin, Japonya, İran ve ABD odaklanılacak pazarlar.
Tekstil: Rusya’nın ambargo uyguladığı ürünler arasında adı geçmemekle birlikte, fiilen gümrüklerden geçiş izni vermeme ve iç piyasada ürünleri toplatma ile Türk firmalarına zarar verdirilmektedir. Toplam ihracatın % 6’sı Rusya’ya. ABD en büyük hedef pazar. Çin ve Bangladeş pazarları da hedeflenmiş durumda.
Hazır Giyim: 2014’deki % 2’lik pay 2015’de % 1.2’ye gerilemiş durumda. ABD ve Afrika ülkelerine yönelim var. Bu sektörde 30 kadar Türk markasının Rusya’da 700’den fazla mağazası bulunmaktadır.
Otomotiv: Rusya’nın ihracattaki payı iki yılda % 5.4’den % 1.3’e düşmüş durumda. Otomotiv sektörü için İran pazarı cazip görünüyor.
İklimlendirme: Kriz öncesi bu sektör Rusya’ya yönelik büyük yatırım kararları almıştı. İhracatın %5’i Rusya’ya. İran, Suudi Arabistan ve Uzak Doğu hedeflenen bölgeler.
Demir-Çelik: Yine en fazla etkilenen sektörlerin başında geliyor. Rusya’ya ihracat 2015’te % 60 oranında düşmüştür. Sektör kuruluşları 30 yeni hedef ülke belirlemiş durumda.
Mobilya: % 3.5’luk Rusya payı 2015’te % 1.5’e düştü. Mobilyacılar, Ekonomi Bakanlığı’nın UR-GE projelerinin de yardımı ile Nijerya, Hindistan ve Çin’e odaklanmış durumda.
Çimento: İnşaat sektörü ile yakından bağlantılı olan çimentoda % 5’lik pay % 2’ye gerilemiştir. Batı Afrika, ABD ve Güney Amerika yeni yönelinen bölgeler.
Mücevher: Mücevher sektörü de krizden etkilenmiştir. Rusya’da bu sektörde son yıllarda sürekli bir düşüş vardı. Singapur ve Malezya hedef ülkeler.
Hububat: 2014’te % 2 olan payı 2015’te % 1’e gerilemiştir. Afrika’da Senegal, Sudan, Somali, Çin, Amerika ve Asya Pasifik’te yeni fuarlara katılım sağlanmaktadır.

Ayrıca, 2011 başında başlatılan, Ekonomi Bakanlığı’nın ihracata yönelik desteklerinden “2010/8 sayılı Uluslararası Rekabetçiliğin Desteklenmesinin Geliştirilmesi Tebliği”nin; sektörel kuruluşlar öncülüğünde firmaları bir araya getirerek başlattığı stratejik işbirlikleri ve kümelenme anlayışı ile yeni pazarlar belirleme ve buralara halihazırda girilmeye başlanmasının önemli etkisini de belirtmek bir zorunluluktur.

Zeynep İyiler

Geri

Uzman Hakkında

Uzmanın Diğer Makaleleri

Tüm Makaleleri Görüntüle

Rusya ile Yaşanan Kriz Sonrası İhracatçılar için Yeni Pazarlar

Uzman Hakkında

İşlem Başarılı!