TİM tarafından her yıl hazırlatılan ve dış ticaret çevrelerine önemli öngörüler sağlayan bu çalışmada ihracatçılarımızın içinde bulundukları ortamı daha iyi anlamaları dünya ve Türkiye’deki gelişmeler açıklanmaktadır.
Yönetici özetinde yer alan bilgiler şu şekildedir:
1. 2014 Yılında Dünya Ekonomisinde Yaşanan Gelişmeler Dünya Mal Ticaretini de Etkilemiştir
Gelişmiş ülkelerde büyümenin hızlanması talep etkisi ile dünya mal ticaretini olumlu etkilemiştir. Euro bölgesinde yeniden büyüme uzun süre sonra ilk kez ithalatta artışa yol açarak dünya ticaretine olumlu katkı sağlamıştır. Yeni küresel mali koşullara uyum sürecinin yarattığı oynaklıklar belirsizlikleri arttırmakta ve dünya mal ticaretini sınırlamaktadır. Başta Çin olmak üzere gelişen ülkelerde yavaşlama her türlü hammadde talebini sınırlamaktadır. Petrol ve diğer emtia fiyatlarındaki gerileme hem ihraç maliyetlerini zorlamakta hem de değer olarak ticaretin küçülmesine yol açmaktadır. Jeopolitik gelişmeler ve karşılıklı yaptırımlar ticaret olanaklarını sınırlamaktadır.
2. Dünya Mal Ticareti Son Üç Yıldır Önemli Bir Yavaşlama İçinde Bulunmaktadır
Dünya mal ticareti değer olarak 2013 yılında yüzde 2,2 büyüdükten sonra 2014 yılında sadece yüzde 0,9 büyüme göstermiştir. Dünya mal ticareti miktarsal olarak ise 2013 yılında yüzde 2,4 büyüme ardından 2014 yılında yüzde 2,8 büyümüştür. Dünya mal ticareti bu zayıf büyüme performansına bağlı olarak 2013 yılında 18,3 trilyon dolar ve 2014 yılında ise 18,43 trilyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
3. Dünya Ticaretine Konu Olan Mal Fiyatları 2014 Yılında Önemli Ölçüde Gerilemiştir
2014 yılında ticarete konu olan petrol ve enerji ürünlerinin fiyatları bir önceki yıla göre ortalama yüzde 11 düşmüştür. Yine mal ticaretine konu olan metaller ile diğer emtia fiyatları da bir önceki yıla göre ortalama yüzde 5 gerilemiştir. İmalat sanayi ürünlerinin ortalama fiyatlarında ise 2013 yılında olduğu gibi 2014 yılında da bir değişiklik olmamıştır.
4. Dünya Mal Ticaretinde 2014 Yılında Etkileri Kuvvetlenen ve Yeni Ortaya Çıkan Eğilimler Bulunmaktadır
Bu eğilimlerin büyük bölümü dünya mal ticaretinde yavaşlamaya yol açmaktadır; gelişmiş ülkelerin çıktı açığı ithalat talebini sınırlamaktadır. Yeni küresel mali koşullar gelişen ülkelerde yavaşlamaya ve ithalatta sınırlamaya yol açmaktadır. Atıl kapasiteler yatırım eğilimini ve yatırım malı talebini sınırlamaktadır. Gelir artışının ticaret elastikiyeti düşmektedir. Çin’de ekonomik yavaşlama bu ülkeye yönelik ihracat artışını sınırlamaktadır. Küresel tedarik zincirinde büyüme yavaşlamıştır. Döviz kurlarında dalgalanmalar ticareti olumsuz etkilemektedir. Enerji ve emtia ithalatçısı ülkeler azalan ihracat gelirlerine karşılık ithalatlarını azaltmaktadır.
5. Dünya Mal İhracatı Ve İthalatında İlk 30 Ülkenin Performansları Zayıf Kalmıştır
Dünya mal ihracatında en yüksek ihracat gerçekleştiren 30 ülke içinden 10 ülkenin ihracatı düşmüş, 4 ülkenin ihracatı değişmemiş, 16 ülkenin ihracatı ise yüzde 0,5 ile yüzde 7 arasında değişen oranlarda artmıştır. Dünya mal ticaretinde en yüksek ithalat gerçekleştiren ilk 30 ülke içinden 14’ünün ithalatı gerilemiştir. 3 ülkenin ithalatı değişmemiştir. 13 ülkenin ithalatı ise ancak yüzde 1 ile 5 arasında değişen oranlarda artmıştır.
6. Türkiye’nin 2014 Yılında Temel Dış Ticaret Faaliyetlerinde Büyüme Sınırlı Kalmıştır
2014 yılında ihracat yüzde 3,8 artarak 157,6 milyar dolar olmuş ve milli gelir içindeki payı yüzde 19,7’ye yükselmiştir. İthalat yüzde 3,8 azalmış ve 242,2 milyar dolara gerilemiştir. İthalatın milli gelir içindeki payı da gerilemiş ve yüzde 30,3 olmuştur. Dış ticaret açığı da 84,5 milyar dolara inerken milli gelire oranı yüzde 10,6’ya inmiştir. Dış ticaret hacmi de gerilemiş ve 399,8 milyar dolara inmiştir. Dış ticaret hacminin milli gelire oranı ise yüzde 50’ye yükselmiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 65,1 ile son üç yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
7. Küresel ve Bölgesel Gelişmeler İle Ekonomi Politikaları Dış Ticareti Etkilemiştir
Türkiye’nin dış ticaret faaliyetlerindeki sınırlanma dünya ekonomisinde beklentilerin altında kalan büyüme ve durağanlaşan dünya mal ticaretinden etkilenmektedir. Ekonomide uygulanan politikalar da dış ticaret faaliyetlerinde belirleyici olmuş ve özellikle ithalat tarafını şekillendirmiştir. İhracatı etkileyen bir önemli unsur ise önemli ihracat pazarlarında ortaya çıkan jeopolitik gelişmeler olmuştur.
8. Net İhracat 2014 Yılında Ekonomik Büyümenin En Önemli Kaynağı Olmuştur
2014 yılında büyümeye en yüksek katkıyı net ihracat sağlamıştır. 2014 yılında yüzde 2,87 olan reel büyüme hızının 1,85 puan net ihracat artışı ile sağlanmıştır. İhracat artışı 1,80 puan, ithalattaki azalma ise 0,05 puan büyümeye katkı sağlamıştır.
9. Mal Ticaretindeki Açığın Azalması Cari İşlemler Açığını Düşürmüştür
2014 yılında mal ticareti dengesi açığı 80,0 milyar dolardan 63,6 milyar dolara inerek cari işlemler dengesindeki önemli iyileşmeyi sağlamıştır. 2014 yılında mal ihracatında artış ve mal ithalatında gerileme ile iyileşme sağlanan mal dengesi cari işlemler dengesindeki iyileşmeyi de sağlamıştır.
10. Tüketim ve Yatırımlarda Yavaşlama İthalatı Sınırlamıştır
2014 yılında yatırım malı ithalatı yüzde 2,0 oranında gerilemiştir. Yatırım harcamalarındaki durağanlık ile birlikte yatırım malı ithalatı da gerilemiştir. Tüketim malları ithalatında yüzde 4,6 gerileme ise yurt içinde tüketim harcamalarındaki yavaşlama ile örtüşmektedir.
11. Sanayi Üretiminde İthal Ara Malı Kullanımı Azalmıştır
Ara malı ithalatı ise yüzde 3,9 gerilemiştir. Sanayi için işlem görmemiş hammadde ithalatı yüzde 4,5, işlem görmüş hammadde ithalatı ise yüzde 8,2 gerilemiştir. İmalat sanayinde yüzde 3,7 büyüme ile ara malı ithalatındaki düşüş karşılaştırıldığında 2014 yılında sanayi üretiminde daha çok yerli ara malı kullanıldığı görülmektedir.
12. İhracat Artış Hızımız Dünya İhracat Artışının Üzerinde Gerçekleşmiştir
2014 yılında Türkiye’nin değer bazında yüzde 3,8 ihracat artışı dünya ihracatındaki yüzde 0,9 olan değersel artışın üzerinde gerçekleşmiştir. Türkiye’nin dünya mal ticareti içindeki payı 2014 yılında yüzde 0,86’ya yükselmiştir. Türkiye’nin yakın bölgesinde yaşanan jeopolitik gelişmeler ile 2014 yılında birçok önemli pazarımızda daralma yaşanmıştır. Buna rağmen ihracat artışının dünya ihracatı üzerinde büyümesi başarı olarak görülmelidir.
13. 2014 Dünya İhracat Sıralamasında Bir Basamak Yükseldik
Türkiye 2014 yılında gerçekleştirdiği 157,6 milyar dolar ihracat ile dünya ihracat sıralamasında bir basamak yükselmiş ve 31. sıraya çıkmıştır. Türkiye 2014 yılında Norveç’i geride bırakmıştır.
14. Ödeme Şekillerinde Mal Mukabili Ödemenin Payı Artıyor
İhracatta ödeme şekillerinde mal mukabili ödemenin payı artarken, vesaik mukabili ödeme, akreditif ile ödeme ve peşin ödemenin payları azalmaktadır. Mal mukabili ile ödemenin payı 2012 yılında yüzde 57,25 iken 2014 yılında yüzde 65,23’e yükselmiştir.
15. İhracatta En Yüksek Payı Düşük Teknoloji Yoğunluklu Ürünler Alıyor
Türkiye’nin 2014 yılı imalat sanayi ürünleri ihracatı 147,2 milyar dolar olmuştur. İmalat sanayi ihracatı içinde en yüksek payı yüzde 35,8 ile düşük teknoloji yoğunluklu ürünler almaktadır. 2014 yılında en yüksek ihracat artışını da yüzde 8,1 ile düşük teknoloji yoğunluklu ürünler gerçekleştirmiştir. İleri teknoloji yoğunluklu ürünlerin ihracatı 2014 yılında 5,0 milyar dolara ulaşmış olmakla birlikte toplam imalat sanayi ihracatı içindeki payı yüzde 3,4 ile düşük kalmaya devam etmektedir.
16. 2014 Yılında İhracat Miktarı Artarken Birim Değerler Düşmüştür
2014 yılında Türkiye’nin ihracat artışını ihracattaki miktar artışı sağlamıştır. Türkiye’nin ihracatı 2014 yılında miktar olarak yüzde 5,5 artmıştır. 2014 yılında toplam ihracat birim değeri ise gerilemiştir. Birim ihracat değerinde gerileme yüzde 1,6 olmuştur.
17. Büyük İllerin İhracat Performansı Yavaşlamıştır
İlk 20 ihracatçı il içinde 17 il 2014 yılında ihracatını arttırmıştır. İstanbul’un ihracatı yüzde 4,3 artarak 82,1 milyar dolara çıkarken payı da yüzde 52,08 olmuştur. İstanbul’u izleyen 5 büyük ihracatçı il içinde Kocaeli’nin ihracatı gerilerken İzmir, Bursa, Ankara ve Gaziantep’in ihracat artışları yine sınırlı kalmıştır. 2014 yılında en yüksek ihracat artışlarını Mersin, Sakarya, Trabzon ve Eskişehir gerçekleştirmiştir. Güney illerinin ihracatı bölgesel gelişmelerden olumsuz etkilenmiştir.
18. İhracatta AB Ülkelerinin Payı Yüzde 43,5’e Yükselmiştir
Ülke grupları içinde AB ülkelerinin payı 2014 yılında yeniden yüzde 43,5 seviyesine yükselmiştir. Yakın ve Ortadoğu ülkelerinin payı ise yüzde 22,4’e gerilemiştir. Diğer Avrupa ülkelerinin payının da yüzde 9,6’ya ulaştığı görülmektedir. Kuzey Amerika ülkelerinin payı yüzde 4,6, Asya ülkelerinin payı ise yüzde 7,4 ile halen potansiyelinin altında kalmaktadır.
19. İlk 30 Ülke İhracat Pazarımızın Payı Değişmiyor
Türkiye’nin ilk 30 ihracat pazarı yıllar itibariyle hemen hemen aynı kalmaktadır. 30 pazarın sıralı 10’ar ülke grupları içinden ilk 10 ülkenin ihracatımız içindeki payı yüzde 50’ye yakın olarak gerçekleşmektedir. İkinci 10 ülkenin ihracatımız içindeki payı yüzde 20’ye, üçüncü 10 ülkenin payı ise yüzde 10’a yakın olmaktadır.
20. 2014 Yılında 1 Milyar Dolar Üzerinde İhracat Yapan Firma Sayısı 10’dur
2014 yılında 1 milyar dolardan fazla ihracat yapan firma sayısı 10 olmuştur. 100 milyon dolar ile 1 milyar dolar arasında ihracat yapan firma sayısı ise 152 adet olarak gerçekleşmiştir. 1 milyon doların üzerinde ihracat yapan firma sayısı ise toplamda 12.649 olup, bu firmalar tüm Türkiye’nin ihracatınınyüzde 94,2’sini gerçekleştirmektedir. 1 milyon doların altında ihracat yapan firmaların toplam sayısı 48.474 olup, bu firmalar tüm ihracatımızın yüzde 5,8’ini yapmaktadır.
21. Uygulanan Ekonomi Politikaları İthalatta Yavaşlamaya Yol Açıyor
Ekonomi politikalarının ithalat üzerinde önemli sınırlayıcı etkileri ortaya çıkmaktadır. 2013 yılı Mayıs ayından itibaren Türk Lirasında yaşanan değer kaybı da ithalatı yavaşlatmaktadır. Ekonomik yavaşlama ve özellikle iç talebin sınırlanması ile ithalat kontrol altına alınmaya çalışılmaktadır. Bu çerçevede Türkiye’nin ithalatı 2014 yılında yüzde 3,8 düşmüştür.
22. Türkiye’nin Dünya Mal İthalatı İçinde Payı Yüzde 1,31’dir
Türkiye’nin mal ithalatının dünya mal ithalat içindeki payı 2013 yılında yüzde 1,37 iken 2014 yılında ithalatındaki gerileme ile yüzde 1,31’e inmiştir. Türkiye dünyanın büyük mal ithalatçısı ülkeleri sıralamasında 2014 yılında 20. sıraya inmiştir.
23. Türk Lirasının İthalatta Kullanım Payı Artıyor
ABD Dolarının toplam ithalat içinde payı 2014 yılında yüzde 63,5 olarak gerçekleşmiştir. Avro’nun payı da benzer şekilde istikrarlı seyretmekte olup 2014 yılında yüzde 30 olmuştur. Türk Lirası ile ithalatın payı ise artmaktadır. 2014 yılında 12,4 milyar dolar tutarında ithalat TL ile yapılmıştır. TL ile yapılan ithalatın payı 2014 yılında yüzde 5,1’e yükselmiştir.
24. İthalatta Peşin Ödemenin Payı Artıyor
Peşin ödeme ile yapılan ithalatın son üç senedir tutarı ve toplam ithalat içinde payı artmaktadır. 2014 yılında 119,3 milyar dolar peşin ödeme ile ithalat yapılmıştır. Peşin ödeme ile ithalatın payı yüzde 49,3’e yükselmiştir.
25. Orta Yüksek Teknolojili Ürünler Türkiye’nin Toplam İthalat İçinde En Yüksek Payı Alıyor
Türkiye’nin toplam ithalat içinde orta yüksek teknolojili ürünler en yüksek payı almıştır. Orta yüksek teknolojili ürünlerin ithalatı 2014 yılında yüzde 2,3 gerilemesine rağmen 79,1 milyar dolar olmuş ve toplam ithalat içindeki payı da yüzde 42,1 olarak gerçekleşmiştir. Büyük bölümü Türkiye’de üretilmeyen ürünlerden oluşan yüksek teknolojili ürünler ithalatı 2014 yılında yüzde 8,7 artarak 26,37 milyar dolar ve toplam ithalat içinde payı yüzde 14,1 olmuştur.
26. İthalatta Miktarsal Artış Sürüyor
Türkiye’nin ithalatı miktar olarak 2010 yılından bu yana yüzde 22,4 artmıştır. İthalat miktar endeksi 2012 yılında yüzde 1,0 ve 2013 yılında yüzde 7,4 artmış, 2014 yılında ise yüzde 0,2 gerilemiştir. Ekonomideki yavaşlamaya ve alınan önlemlere rağmen ithalatta miktar olarak son üç yıldır gerileme olmamıştır. 2014 yılında makineler ile taşıt araçları ithalatında miktarsal olarak gerileme görülürken diğer mal gruplarında ithalat miktarsal olarak artmıştır.
27. Asya’da İthalat Artışı Sürmektedir
2014 yılında toplam ithalat yüzde 3,8 gerilerken 8 ülke grubundan yapılan ithalatta gerileme olmuş, buna karşın 3 ülke grubundan ithalat artmıştır. Asya bölgesinden yapılan ithalat yüzde 2,8 yükselmiştir.
28. Türkiye Seçilmiş 25 Ülke İçinden Yedisinde Net İhracatçı Olmuştur
2014 yılında en çok dış ticaret gerçekleştirilen 25 ülke içinden Türkiye yedisinde net ihracatçı olmuştur. 2014 yılında net ihracatçı olduğumuz ülkeler Irak, İngiltere, Azerbaycan, Mısır, BAE, Suudi Arabistan ve İsrail’dir.
29. Net İthalat Yüzde 24,4 Azalmıştır
2014 yılında 25 ülke içinden 18 ülke ile net ithalatçı olunmuş, toplam net ithalat 93,72 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylece 2014 yılında 18 ülkeye verilen net ithalat toplamı yüzde 23,4 gerilemiştir.
30. Türkiye 10 Fasılda Net İhracatçı
2014 yılı itibariyle dış ticareti en yüksek yapılan 28 dış ticaret faslı içinden 10 tanesinde Türkiye net ihracatçı konumundadır. 2014 yılında en yüksek net ihracatı sağlayan fasıl 9,0 milyar dolar ile örme giyim eşyaları olmuştur. İkinci sırada dokumadan giyim eşyaları yer almıştır. Yenilenebilir meyve ve kabuklu meyveler üçüncü, demir çelikten eşyalar dördüncü sıradadır. 2014 yılında net ihracatçı olan 9 fasıllanın net ihracatçı büyüklüğü artmıştır.
31. 18 Fasılda Açık Yüzde 7.4 Azaldı
2014 yılı itibariyle belirlenen 28 dış ticaret faslı içinden 18 fasılda net ithalatçı olunmuştur. Bu fasılların toplam net ithalatı veya açığı 2013 yılına göre yüzde 7,4 azalarak 114,8 milyar dolara inmiştir. Net ithalattaki gerilemede daha çok ithalattaki gerileme etkili olmuştur.
32. Gümrük Birliği’nin Avrupa Birliği İle Karşılıklı Ticareti Genişletme Etkisi Azalarak Sürmektedir
Avrupa Birliği ile yapılan dış ticaret hacminin Türkiye’nin dış ticaret hacmi içindeki payı gerilemektedir. 2005 yılında yüzde 49,5 olan pay 2008 yılında önce yüzde 41,4’e, 2012 yılında ise yüzde 36,9’a kadar inmiştir. Son iki yılda Avrupa Birliği’nin toparlanması ve ihracatımızın artması ile pay 2014 yılında yeniden yüzde 39,3’e yükselmiştir.
33. Bölgesel Kuruluşlar ve Teşkilatlar İle Dış Ticarette Gerileme
Türkiye’nin son üç yılda bölgesel kuruluşlar ile yaptığı dış ticaretin toplam dış ticaret hacmi içindeki payının gerilediği görülmektedir. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün payı yüzde 15,2’ye, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’nın payı yüzde 6,3’e ve İslam İşbirliği Teşkilatı’nın payı da yüzde 19,4’e gerilemiştir. Bu üç kuruluş ile dış ticaret hacmi de mutlak olarak gerilemiştir.
34. STA Kapsamındaki Dış Ticaret Hacmi Henüz Sınırlı Kalıyor
2014 yılı itibariyle STA uyguladığımız ülkelere ihracat 18,85 milyar dolar, ithalat ise 19,89 milyar dolar olmuş, toplam ticaret hacmi ise 38,15 milyar dolara ulaşmıştır. STA kapsamındaki ülkelerle yaptığımız ticaretin toplam dış ticaret hacmi içindeki payı yüzde 9,5 olmuştur.STA kapsamındaki dış ticaret hacminin halen sınırlı kaldığı görülmektedir.
35. Toplam İhracat Desteklerinin İhracata Oranı Düşük Kalmaya Devam Ediyor
Toplam ihracat destekleri son üç yıl 373,5 milyon dolar, 482,8 milyon dolar ve 502,6 milyon dolar olmuştur. Toplam ihracat desteklerinin ihracata oranı ise 2012 yılında yüzde 0,24 iken, 2013 yılında yüzde 0,32’ye yükselmiş, 2014 yılında da yüzde 0,32 olarak kalmıştır. Toplam ihracat desteklerinin ihracata oranı düşük kalmaya devam etmektedir.
36. Uzun Vadede Geleceği Şekillendirecek 5 Eğilim Küresel Ticarette Etkili Oluyor
İhracatı etkileyecek olan ve geleceği şekillendirecek 5 makro eğilim öne çıkmaktadır. Bunlar; küresel ekonomi, doğal kaynaklar, inovasyon ve teknoloji, demografi ile tüketici davranışlarıdır. Bu başlıklar altındaki eğilimler Türkiye’nin iddialı ihracat hedeflerine ulaşmasını güçleştirmekle birlikte aynı zamanda önemli fırsatları da içermektedir.
37. Çin, ABD, Güney Kore ve Hindistan İhracatını En Çok Artıran Ülkelerdir
Son üç yılda dünya mal ticaretindeki büyümede yavaşlama görülmekle birlikte ülkeler bazında farklı ihracat performansları görülmektedir. 2008-2014 yılında ihracatını en çok artıran ülkeler Çin, ABD, Güney Kore ve Hindistan olmuştur.
38. Türkiye İhracatını 25 Milyar Dolar Arttırarak Benzer Ülkelerin Altında Performans Göstermiştir
Türkiye için 2008-2014 dönemi 2023 yılı ihracat stratejisinde ilk aşamayı kapsayan dönemdir. Türkiye bu dö- nemde ihracatını 25 milyar dolar arttırarak ilk 30 ülkede ihracat artışında 24. sırada kalmıştır. Kendine benzer ülkelerin altında bir ihracat performansı göstermiştir.
39. 2014 Yılında İhracat Hedefinin Altında Kalınmıştır
Türkiye, 2023 ihracat stratejisi ile 2023 yılına kadar yıllık ihracat hedeflerini belirlemiştir. Hükümet de üç yıllık orta vadeli programlarla her yıl için ihracat hedeflerini ortaya koymaktadır. 2014 yılı için ihracat strateji belgesinde 187,7 milyar dolar, orta vadeli programda ise 166,5 milyar dolar ihracat hedefi bulunurken, ihracat 157,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
40. Dünya Ticareti İçinde 2014 Pay Hedefinin 0,20 Puan Altında Kalınmıştır
Türkiye’nin 2023 ihracat stratejisinde 2014 yılında dünya mal ticareti içinden yüzde 1,06 pay alınması hedeflenirken 0,86 gerçekleşme olmuş ve hedeften 0,20 puan uzak düşülmüştür.
41. İlk 30 Büyük İthalatçı İçinde İhracatımızın Payı Yüzde 0,56’dır
Türkiye’nin 2023 ihracat stratejisinde ortaya konulan mutlak büyüklük ve dünya mal ticareti içindeki pay hedeflerinin altında kalınmasının önemli bir nedeni büyük pazarlara yönelik ihracatın ve alınan payın sınırlı kalmasıdır. İlk 30 pazarın ithalatı içinde Türkiye’nin aldığı pay 2014 yılında 0,56 ile oldukça sınırlı kalmış ve son üç yıldır hiç değişmemiştir.
42. 2014 Yılında Sektörlerin İhracat Hedeflerini Gerçekleştirme Oranı Yüzde 80,4
İhracat performansında belirleyici bir diğer unsur ise sektörlerin ihracat gelişmeleridir. 2023 İhracat Stratejisinde 26 alt sektörün 2014 yılı için toplam ihracat hedefi 187,7 milyar dolar olarak konulmuş, buna karşın 151,0 milyar dolar ihracat yapılmıştır. İhracat hedefini gerçekleştirme oranı yüzde 80,4 olmuştur.
43. Sektörlerin 2023 Hedefine Ulaşması İçin İhracatın Yıllık Ortalama Yüzde 15,9 Artması Gerekiyor
2014 yılında ulaşılan ihracat büyüklükleri ile 2023 yılı hedefleri karşılaştırıldığında Türkiye’nin ihracatını her yıl ortalama yüzde 15,9 artırması gerekmektedir. 19 alt sektörde 2023 yılına kadar yıllık ortalama iki haneli ihracat artışlarına ihtiyaç bulunmaktadır.
Raporun tamamına
buradan ulaşabilirsiniz.
Zeynep İyiler