Asgari Ücrette Enflasyon Etkisi

Milyonlarca çalışanın gözü aralık ayında toplanacak olan Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda. Komisyon toplanarak 2025 yılında uygulanacak yeni asgari ücreti belirleyecek. Geçtiğimiz yıla kadar ara zamlarla yılda iki kez artırılan asgari ücret 2024 yılında tek rakam olarak belirlendi ve hâlen uygulanmaya devam ediyor. Büyük bir değişiklik olmaz ise 2025 yılı için de tek asgari ücret belirlenmesi bekleniyor. Bu yüzden asgari ücret belirlenirken ara zamlardaki gibi 6 aylık değil yıllık enflasyon etkili olacak.

Emeklilerin ve memurların yılda iki kez yapılan artışlarını enflasyon rakamları belirliyor. Asgari ücrette ise enflasyon doğrudan belirleyici olmasa da pazarlık masasındaki en önemli veri olarak kullanılıyor. Asgari Ücret Tespit Komisyonu beşer kişilik işçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşan 15 kişi ile toplanıyor. Birçok veri masaya gelirken işçi ile işveren sendikaları bu noktada pazarlık yapıyor. Hükümet temsilcileri ise hakem rolü oynuyor. Komisyonda değerlendirilen en önemli veri ise enflasyon olarak göze çarpıyor. Bakıldığında geçmiş yıllarda yapılan tüm asgari ücret artışları ya enflasyon oranıyla paralel ya da onun 5-10 puan üstünde gerçekleşmiş durumda. Bu yılda komisyonun ilk bakacağı veri enflasyon olacak.

En Düşük Tahmin OVP

2024 yıl sonu enflasyon rakamı 3 Ocak’ta açıklanacak, Aralık enflasyonu ile belli olacak. Ancak bunun öncesinde birçok kurum ve kuruluş ile hükümet yıl sonu enflasyon tahminlerini kamuoyu ile paylaşmaya başladı. Merkez Bankası ilk olarak %38-42 bandında bir enflasyon beklerken, son açıklanan Orta Vadeli Program’da tahmin rakamı %41,5 olarak duyuruldu. Merkez Bankası başta olmak üzere yapılan birçok piyasa anketlerinde de tahminler %40’ın üzerinde gerçekleşti. Ancak tahminler arasındaki en düşük rakam %41,5 olarak Orta Vadeli Programda ortaya çıkmış oldu. Böylece asgari ücret artışında taban zam oranının %41,5 olacağı görülüyor. Bunun üzerinde bir oran gerçekleşirse ya da refah payı eklenirse artış oranının %50’ye yaklaşması beklenebilir. %41,5 oranı taban kabul edilirse mevcut asgari ücret brüt olarak 28.303 TL, net olarak da 24.058 TL olacak. Yapılacak refah payı eklemesiyle net asgari ücretin 25 bin lirayı geçmesi de bekleniyor. 

Komisyon Belirliyor

Asgari ücret her yıl aralık ayında bir komisyon tarafından belirleniyor. Komisyonda işçi kesimini beş kişi ile TÜRK-İŞ, işveren kesimini beş kişi ile TİSK ve hakem olarak hükümet tarafını da beş kişi temsil ediyor. 15 kişilik komisyon en az dört toplantı yaparak tüm ekonomik gelişmeleri, geçim endekslerini ve enflasyonu değerlendirerek bir rakam üzerinde anlaşılıyor. Burada işçi ve işveren temsilcileri arasında geçen görüşmelerde Hükümet, hakem olarak bulunuyor. Toplantılar her tarafın ev sahipliğinde gerçekleştiriliyor ve sonunda karar toplantısı ile açıklanıyor. Asgari ücretin en geç 31 Aralık’ta açıklanması gerekiyor. Çünkü belirlenen ücret 1 Ocak’tan itibaren geçerli oluyor.

Geçim Rakamı Değil

Belirlenen asgari ücret adından da anlaşılacağı gibi verilebilecek en düşük ücreti gösteriyor. Aslında komisyon bu ücretin verilmesi gibi bir karar almıyor. ‘Bu ücretten daha az ücret veremezsiniz’ kararı alıyor. O yüzden asgari ücret bir geçim ücreti değil, bir gösterge rakamı olarak kamuoyu ile paylaşılıyor. Çünkü asgari ücret sadece işçilere verilen maaşları değil birçok hesaplamayı da doğrudan etkiliyor. Doğum, askerlik gibi borçlanma rakamlarını, isteğe bağlı sigorta ödemelerini, BES ödemelerini, GSS primlerini, BAĞ-KUR ve SSK primlerini, ayrıca işsizlik maaşını hesaplarken asgari ücret baz alınıyor. Bu yüzden de asgari ücret işsizden ev hanımına, işverenden esnafa herkesi ilgilendiren bir rakam oluyor.

Tablolar

ASGARİ ÜCRET KAÇ LİRA OLACAK?

Mevcut asgari ücret

Net: 17.002,12 TL

Brüt: 20.002,50 TL

OVP tahmini: %41,5
Brüt: 28.303 TL
Net: 24.058 TL

MB ANKETİ: %43,14

Brüt: 28.631,58 TL
Net: 24.336,84 TL

ANADOLU AJANSI ANKETİ: %42,64

Brüt: 28.531,57 TL
Net: 24.251,83 TL

REUTERS ANKETİ: %42,95

Brüt: 28.593,58 TL
Net: 24.304,54 TL

FİNANSAL KURUMLAR BİRLİĞİ ANKETİ: %49,39

Brüt: 29.881,74 TL
Net: 25.399,47 TL

%50 ARTIŞ OLURSA

Brüt: 30.003,75 TL
Net: 25.503,18 TL

SON 10 YILIN ÜCRET DEĞİŞİMLERİ

DÖNEM               BRÜT ÜCRET (TL)              NET ÜCRET (TL)

2014 Ocak           1.071                                  846

2014 Temmuz     1.134                                  891.03

2015 Ocak           1.201,50                             949,07

2015 Temmuz     1.273,50                            1.000,54

2016 Ocak          1.647                                    1.300,99

2017 Ocak          1.777,50                              1.404,06

2018 Ocak          2.029,50                              1.603,13

2019 Ocak          2.558,40                              2.020,90

2020 Ocak          2.943                                    2.324,71

2021 Ocak          3.577,50                              2.825,90

2022 Ocak          5.004                                   4.253,40

2022 Temmuz    6.471                                   5.500,35

2023 Ocak          10.008                                 8.506,80

2023 Temmuz   13.414,50                            11.402,32

2024 Ocak          20.002,50                           17.002,12

Faruk Erdem
16.10.2024