Son günlerde emeklilik konuları yeniden gündeme geldi. Özellikle Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) konusu hem sosyal medyanın hem de siyasetin gündemine oturmuş durumda. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup çıkan yasa ile yaş şartı getirilen sigortalılarla ilgili bir çalışma da yürütülüyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin de bu konuda bir çalışma grubu kurulduğunu duyurmuştu.

Emeklilik için önemli kriterlerden birisi de prim gün sayısı. EYT için de belli bir prime ulaşma durumu ortaya çıkıyor. Ancak bazı sigortalıların değişik sebeplerden dolayı primleri eksik kalmış durumda. Bunları çalışarak ya da aydan aya isteğe bağlı ile ödeyerek tamamlamak mümkün. Fakat bunun dışında toplu olarak ödeme imkânları da bulunuyor. Böylece hiç zaman kaybetmeden yıllarca beklemeden toplu prim sahibi olabilirsiniz. Toplu ödeme yaparak prim kazanmak “borçlanma” ile ifade ediliyor. Aslında burada para ödeyip gün satın almış oluyorsunuz.

Borçlanma imkânları yasalarımızda belirlenmiş durumda. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 41. maddesinde borçlanılabilecek süreler şöyle belirtiliyor:

“a) Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının, üç defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla borçlanılacak sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarıyla talepte bulunulan süreleri,

b) Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen süreleri,

c) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olanların, personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri,

d) Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,

e) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,

f) Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,

g) Grev ve lokavtta geçen süreleri,

h) Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,

ı) Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,

i) 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri,

j) Sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı.”

Yasada borçlanma imkânları detaylı olarak sıralanıyor. Burada en çok kullanılan borçlanmalar doğum, askerlik ve yurt dışı borçlanmaları. Doğum borçlanması ile anneler sigortadan sonra dünyaya gelmiş üç çocuklarını borçlanarak 2160 gün yani 6 yıllık prim kazanabiliyorlar. Bu borçlanma sürelerinde çalışmamış olmaları önem kazanıyor. Askerlik borçlanmasının iki yönü bulunuyor. Eğer askerliğinizi sigortadan önce yaptıysanız borçlandığınız gün kadar işe giriş tarihini geri çekebiliyor ve bir yıl erken emekli olabiliyorsunuz. Burada işe giriş tarihiniz önem kazanıyor. Bazen bir aylık borçlanma bile size bir yıl kazandırabiliyor.

Yurt dışı borçlanmalarda ise kadınların önemli bir avantajı bulunuyor. Erkekler 18 yaşından sonra yurt dışında çalıştıkları süreleri satın alabilirken kadınların çalışmasına gerek kalmıyor. Kadınlar 18 yaşından sonra yurt dışında bulundukları süreleri satın alarak Türkiye’den emekli olabiliyor.

Bu noktada BAĞ-KUR’lular için de bir imkândan bahsedelim. Geçmişte BAĞ-KUR borçlarını ödemeyen sigortalıların borçları yapılandırmalara da başvurmadılarsa silindi. Geçmiş günleri de donduruldu. Bu sigortalılar şimdi emeklilik için ihtiyaç duyarlarsa bu günlerini ihya yolu ile yeniden satın alabiliyorlar. Burada son rakamlardan ödeme yapılırken sürelerin tamamını almak gerekiyor.

Faruk Erdem