Türkiye’de işsizlik oranlarının yüzde 5’e indirilmesi hedefiyle istihdama yapılan katkılar giderek artıyor. Ancak her yıl iş gücüne 1 milyondan fazla insanın katılması ve bunların ancak 400-500 binine iş bulunması oranın aşağıya inmesini de önlüyor. Oysa işsizlik rakamlarına bakıp burada bir “kriz var” demek mümkün değil. Çünkü çalışan kesim işsiz kalmıyor. Dediğimiz gibi iş gücüne katılımın istihdamdan fazla olmasının bir sonucu olarak işsizlik oranları karşımıza çıkıyor.

2017 yılıyla birlikte başlatılan “istihdam seferberliği” ise çok önemli sonuçlarıyla karşımıza çıktı. Gerek özel sektör gerekse kamunun birlikte hareket etmesiyle 3-4 aylık bir süreçte 1 milyonun üzerinde ilave istihdam sağlandı. Burada ilk hedef yıl sonunda 1 milyon 500 bin rakamına ulaşmak, daha sonra da 2 milyonu bulmak. Ortaya çıkan sonuçlara bakıldığında hedeflerin tutturulacağı görülüyor. Son açıklanan rakamlara göre ilk 4 ayda 1 milyon 3 bin kişi artı istihdam olarak iş buldu.

Bu kapsamda kayıt dışı ile mücadele de önem kazanıyor. Getirilen teşvikler ve desteklerle birlikte etkin denetleme bu konudaki olumsuz oranları da aşağıya çekmeye başladı. İşverenin üzerindeki prim ve vergi yüklerinin hafiflemesiyle sigortalılık oranları arttı, kayıt dışılık azaldı.

İşverenlerin bu çerçevede yararlanabilecekleri çok önemli teşvikler de devreye sokuldu, var olanlar uygulanmaya devam etti. Özellikle 2017 yılında artı istihdam edilen her çalışan için prim ve vergi olarak 773 liranın devlet tarafından karşılanması şirketlere nefes aldırdı, yeni eleman alma noktasında cesaretleri artırdı. Şu anda yürürlükte olan bazı teşvikleri size hatırlatmak istiyorum:
İŞÇİ BAŞINA 773 LİRA: 1 Şubat 2017 tarihinden 31 Aralık 2017 tarihine kadar İŞKUR’a kayıtlı işsizlerden eleman alan özel sektöre ait işverenlere işçi başına 773 lira ödeniyor. Sigortalının aylık prim ödeme gün sayısının 22,22 TL ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, işverenin SGK’ya ödeyecekleri tüm primlerinden düşülmek üzere İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanıyor. 30 günlük prim üzerinden yapılan hesaplamaya göre burada verilen destek işçi başına 666 lira 60 kuruş oluyor. Hükümet bu teşvike ilave olarak gelir vergisi ve damga vergisi desteği de getirdi. Buna göre asgari ücret üzerinden ödenen ve AGİ düştükten sonra ortaya çıkan 93.32 liralık gelir vergisi ile 13,49 liralık damga vergisi işverenden tahsil edilmiyor. Bu şekilde işverene sağlanan vergi desteği 106 lira 81 kuruş oluyor. Prim desteği ile birlikte işçi başına sağlanan destek toplamda 773 lira 41 kuruşu buluyor. Bu teşviklerden yararlanabilmek için işe alınacak sigortalının İŞKUR’a kayıtlı işsiz olması, sigortalının işe alındığı tarihten önceki 3 ayda işsiz olması gerekiyor.

 

(M) Anonim Şirketi’nde 03.04.2017 tarihinde işe alınan bir sigortalının ilgili aydaki; prim ödeme gün sayısının 28, prime esas kazanç tutarının ise 3 bin TL olduğunu varsayalım.

*3.000 X %34,5 = 1.035,00 TL destek öncesi işverence ödenmesi gereken sigorta primi tutarı,
*3.000X %3 = 90,00 TL destek öncesi işverence ödenmesi  gereken işsizlik sigortası primi tutarı bulunuyor.

*Bu işçi için 28 X 22,22 = 622,16 TL İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanacak. Bu durumda, işverenin ödeyeceği prim (1.035,00 + 90,00) - 622,16  = 502,84 TL olacak.

5 PUAN İNDİRİM: Ödemelerini düzenli ve zamanında yapan, beyannamelerini tarihinde veren işletmelerin SGK işveren prim ödemelerinde 5 puan indirim yapılıyor.

YURT DIŞI İŞÇİLERİ: Yurt dışına Türkiye’den işçi götüren işverenlerin prime esas kazanç üzerinden ödediği GSS priminin işveren hissesi 5 puan indiriliyor.

BÖLGESEL TEŞVİK: Teşvik bölgelerinde yatırım yapıp yeni eleman alanlara 5 puanlık sigorta prim indirimine 6 puan daha ekleniyor. Toplam indirim 11 puanı buluyor.

KADINA VE GENCE ÖZEL İNDİRİM: Özel sektörde 31.12.2020 tarihine kadar mesleki belge sahipleri ile 18 yaş üstü kadın ve 18-29 yaş arası genç eleman alanların işveren priminin tamamı 48 aya kadar işsizlik sigortası fonunda karşılanıyor. Alınan eleman İŞKUR kayıtlı işçi ise 6 ay daha eklenecek. Her işçi sadece tek teşvikten yararlanabilecek.

ENGELLİNİN PRİMİ HAZIR: Engelli işçi alan iş yerlerinin asgari ücret üzerinden işveren priminin tamamı (yüzde 100) hazine tarafından ödeniyor.

İŞSİZ AL KAZAN: İşsizlik ödeneği alan kişileri istihdam edenlerin, ödeneğin kalan süresi kadar yüzde 33,5 oranındaki tüm primleri işsizlik sigortası fonundan karşılanıyor. Bu teşvik uyarınca, kısa vadeli sigorta kolları priminin 1 puanlık kısmı, malullük yaşlılık ve ölüm sigortası priminin tamamı ve Genel Sağlık Sigortası priminin tamamı İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanıyor.

İŞBAŞI EĞİTİMİ: İşbaşı eğitim programını tamamlayanlar 3 ay içinde istihdam edilirse, sektöre göre 42 aya kadar asgari ücret üzerinden işveren priminin tamamı işsizlik sigortası fonundan karşılanıyor. İşbaşı eğitiminde işçilere ödenen asgari ücreti İŞKUR karşılıyor.

BORÇLAR ERTELENDİ: Asgari ücret desteğinden yararlanan işverenlerin Aralık 2016, Ocak 2017 ve Şubat 2017 prim ödemeleri 9 ay sonra faizsiz olarak ödenebilecek. Buna göre; 2016 Aralık ertelenen tutar için son ödeme tarihi 31 Ekim 2017, 2017 Ocak ertelenen tutar için son ödeme tarihi 30 Kasım 2017, 2017 Şubat ertelenen tutar için son ödeme tarihi 26 Aralık 2017 olarak belirlendi. Erteleme için işverenlerin bir işlem yapması gerekmeyecek.

ŞARTLAR DA VAR
Teşviklerden yararlanmak için bazı özel şartların dışında aşağıdaki şartları taşıyanlar yararlanamıyor:
*Aylık prim ve hizmet belgelerini veya beyannamelerini süresi içerisinde vermediği, primlerini ödemediği tespit edilenler.
*Çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığı durumları belirlenenler.
* Sosyal Güvenlik Kurumu’na borcu bulunanlar. (Borcunu yapılandıran ve taksitlendirenler hariç.)