Bilindiği gibi sosyal güvenlik mevzuatımız bazı sürelerin borçlanılarak (satın alınarak) emeklilik hesabında kullanılmasına izin veriyor. Bunlardan en çok kullanılanları ise erkekler için askerlik, kadınlar için doğum ve gurbetçilerimiz için yurt dışı borçlanmaları.

Erkek sigortalılar ilk defa sigorta oldukları tarihten önce askerlik yapmışlarsa emeklilik süresinde en az 1 yıl avantaj kazanıyorlar. Sigortadan önce yapılan askerlik borçlanıldığında satın alınan gün kadar işe giriş tarihi geri çekiliyor ve 1 yıl erken emeklilik imkânı doğuyor. Eğer askerlik sigortadan sonra yapılmış ise bu kez borçlanılarak eksik primlerin tamamlanması da sağlanıyor.

Kadın sigortalılar ise ilk defa çalışmaya başladıkları yani sigortalı oldukları (staj dahil) tarihten sonra dünyaya gelen üç çocuk için borçlanarak gün satın alabiliyor. Her çocuk için iki yıl gün satın alınırken üç çocukta toplam gün sayısı 2.160’ı buluyor. Böylece kadınlar altı yıl daha fazla çalışmadan bu günleri toptan satın alarak emekliliklerinde kullanabiliyor.

Gurbetçiler ise yurt dışında geçen süreleri ve çalıştıkları dönemleri borçlanarak gün satın alabiliyor ve Türkiye’de emeklilik imkânına kavuşuyorlar. Kadınlar 18 yaşından sonra yurt dışında bulundukları süreleri (çalışmaları şart değil) borçlanırken erkekler yine 18 aşından sonra yurt dışında çalıştıkları süreleri borçlanabiliyor. Burada borçlanmalar BAĞ-KUR kapsamında sayılıyor.

Bunun dışında 5510 sayılı yasanın 41. maddesinde diğer tüm borçlanılabilecek durumlar sıralanmış durumda.

Gelelim asıl konumuza…

Borçlanmaların tamamı yürürlükteki brüt asgari ücret ve onun 7,5 katı arasındaki bir miktar üzerinden yapılıyor. Doğum askerlik gibi borçlanmaların aylık ödemeleri brüt asgari ücretin yüzde 32’si kadar olurken yurt dışı borçlanmalarda oran yüzde 45’e çıkıyor. Bu yıl için bir aylık en düşük doğum ve askerlik borçlanması (3.577,5 X %32) 1.144,80 TL olurken en yüksek borçlanma ise 8.586 TL’yi buluyor. Ancak genel olarak vatandaşlar en düşük seviyeden borçlanmalarını gerçekleştiriyorlar.

En düşük aylık yurt dışı borçlanması ise 2021 yılı için 1.609,88 TL olarak belirlenmektedir. Belirttiğimiz gibi yurt dışı borçlanmalar artık TL üzerinden yapılmakta ve geçerli brüt asgari ücretin yüzde 45’i üzerinden hesaplanmaktadır. 

ASGARİ ÜCRET ARTACAK

Önümüzdeki ay asgari ücret tespit komisyonu toplanarak 2022 yılı için geçerli olacak asgari ücreti belirleyecek. Bu konuda çeşitli beklenti ve tahminler bulunuyor. Hükümet yetkililerinin ve ilgili bakanların da önemli açıklamaları oluyor. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, "Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın en hassas olduğu hususlardan bir tanesi de vatandaşlarımızın enflasyona ezdirilmemesidir. İlgili bakanlıklarımızla güçlü bir iş birliği içinde çalışıyoruz. Asgari ücret başta olmak üzere bu konuda gerekli hassasiyeti göstereceğiz." ifadesini kullanırken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin de asgari ücret ile ilgili yaptığı açıklamada, "Enflasyon karşısında emeği koruyacak bir asgari ücret seviyenin belirlenmesi düşüncesiyle hareket ediyoruz." dedi. Dolayısıyla asgari ücret artırılacak ve 2022’de yeni bir rakam uygulanacak.

KAÇ LİRA OLACAK?

Son 10-15 yıla baktığımızda asgari ücretteki artışlarda enflasyon oranlarının etkili olduğunu görüyoruz. Son 10 yıllık asgari ücret rakamlarına baktığımızda yapılan zam oranı bir önceki yılın enflasyonunun 6-7 puan üzerinde oldu. Bu formülün bu yıl da işleyeceğini tahmin ediyoruz. Eğer bu formül devam ettirilirse yıl sonunda yüzde 25-30 civarında bir asgari ücret artışı görebiliriz. Bu durumda yüzde 25 zamma göre brüt asgari ücret 4.471,90 TL’ye çıkarken yüzde 30’luk zamma göre ise 4.650,75 TL’ye yükselmiş olacak. Yüzde 25 zamla net ücret 3.532 TL’ye yüzde 30 zamma göre ise 3.673 liraya çıkacak. Ancak tabii ki bu son 10 yıllık formüle göre yaptığımız bir hesaplama. Enflasyon rakamı daha yüksek ya da daha düşük çıkarsa zam oranı da değişecektir. Aralık ayında işçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşan 15 kişilik Asgari Ücret Komisyonu toplanacak ve bir karar verecek. Burada işçi ve işveren arasındaki pazarlıklarda hükümet hakem rolünü üstelenecek.

ÖDEMELER ARTACAK

Asgari ücretin artması 7-8 milyon işçinin maaşını değiştirirken 83 milyon vatandaş açısından da sonuçları olacak. İşsizlik maaşından kısa çalışma ödeneğine kadar birçok maaş ve ödemenin parametresini brüt asgari ücret oluşturuyor. Yukarıda anlattığımız doğum, askerlik gibi borçlanmalar da asgari ücret üzerinden hesaplanacağı için daha yüksek meblağlarda olacak. Bu yüzden 2022 yılını beklemeden 2021 sonuna kadar borçlanmaları yapanlar kazançlı çıkacak. Yani 2021 yılının sonuna kadar borçlanma yapanlar 3.577,5 TL’lik brüt asgari ücret üzerinden borçlanma yaparken 2022 yılının ocak ayında yapılacak borçlanmalar bunun yüzde 25-30 üzerinde olabilecek. Zam yapılacağı kesin olduğu için yılbaşı gelmeden borçlanmasını yapan oran ne olursa olsun kazançlı çıkacak.

Bunu biraz daha somutlaştırırsak aralık sonuna kadar 18 aylık askerlik borçlanması yapacak bir sigortalı 20.606,40 TL öderken ocak ayında yüzde 25 artışla 25.778 TL ödemek zorunda kalacak. Eğer erken öderse 5 bin liradan fazla para cebinde kalacak. Bir çocuk için borçlanmada ise kazanç miktarı yüzde 25’lik hesaba göre 6 bin lirayı geçecek.

BORÇLANMADA EN DÜŞÜK TUTARLAR

Süre                2021 (TL)             2022 (TL- %25 tahmin)

Günlük                   38,16                               47,70    
Aylık                  1.144,80                          1.431    
2 yıllık             27.475,20                        34.344     
18 aylık          20.606,40                         25.758    

Not: 2022 rakamları tahmini rakamlardır.

Faruk Erdem