Milyonlarca sigortalı aralık ayında açıklanacak olan Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili düzenlemeye kilitlenmiş durumda. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış, prim ve yıl şartını tamamlayıp yaş şartını bekleyen sigortalılar için emeklilik yolunu açacak düzenleme sonrasında ilk etapta 1,5 milyon kişinin emekli olabileceği hesaplanıyor. Daha sonra şartları tamamlayacak 3-4 milyon kişinin daha emeklilik hakkına kavuşacağı hesaplanıyor.

Ancak henüz açıklanmadığı için bu düzenlemenin hangi şartları getireceği ve kimleri nasıl etkileyeceği bilinmiyor. Yalnız düzenlemenin sadece sigortalılar açısından değil işverenler açısından da bazı sonuçları olacak.

EYT kapsamında olan sigortalıların büyük çoğunluğu 45 yaş ve üstündeki kişilerden oluşuyor. Bu sigortalıların büyük kısmı da şu anda hem özel sektörde hem kamuda çalışıyor. Bunların bir kısmını ise kendi iş yeri olan BAĞ-KUR’lular oluşturuyor. Dolayısıyla çalışan EYT’lilerin bir anda emeklilik hakkına kavuşacak olması iş yerleri açısından kalifiye eleman sıkıntısı, kıdem tazminatı, yeni sözleşme gibi bazı sonuçları olacak. Bu konu işverenlerin de gündeminde. Geçtiğimiz günlerde bir açıklama yapan Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Yönetim Kurulu Başkanı Özgür Burak Akkol, emekli olup çalışmaya devam edecek çalışanlar için sosyal güvenlik destek primleri nedeniyle işverene teşvik ve kolaylık sağlanmasının önemli olduğunu belirtti. Konunun nitelikli iş gücü kaybı ve işvereni etkileyecek başta kıdem tazminatı yükünü ve ek maliyetleri gözetecek uygun çözümlerle yönetilmesinin iş gücü piyasalarındaki dengeler açısından kritik olduğuna dikkati çeken Akkol, "Bu konuda birçok temasta bulunduk ve çalışmamızı Bakanlığımız ile de paylaştık. Tüm tarafların konudan beklentilerini karşılayacak, bir tarafın beklentilerini karşılarken diğer tarafa ciddi yükler getirmeyecek şekilde tasarlanmış ideal bir çözümün üretileceğine olan inancımız tam.” demişti.

Dolayısıyla bakıldığı zaman işverenleri zorlayacak en önemli konuların başında tazminatın geleceği görülüyor. Çünkü emeklilik işlemleri yapabilmek için çalışanların çıkış almaları gerekiyor. İşten emeklilik sebebiyle ayrılan işçilerin de 1475 sayılı yasanın 14. maddesi gereğince kıdem tazminatı alma hakkı doğuyor. Bu noktada EYT’li çalışan sayısı çok olan işverenler açısından kıdem tazminatları önemli bir yük oluşturacak. Bunun için bir kaynak da ayrılmadığı için hazırlığın şimdiden yapılması yerinde olur diye düşünüyoruz.

İkinci konu ise EYT’lilerin tekrar işe dönmek istememeleri. Yukarıda da söylediğimiz gibi genelde 45 yaş ve üstü olan EYT’liler işverenler açısından tecrübeli ve kalifiye elaman durumundalar. Bu çalışanların bir kısmının artık emeklilik hayatı yaşamak istemesi, birçok işveren açısından önemli bir açığı da ortaya çıkartacak. Bunun önüne geçebilmek ve kalifiye elemanlarını kaybetmemek için işverenlerin de bazı teşvikler sunması gerekebilir.

EYT kapsamında emekli olduktan sonra tekrar çalışmaya devam etmek isteyenler ya da işverenlerin çalışmasını istedikleri EYT’liler de olacaktır. Bu durumda ise iki konu öne çıkacak. Birincisi bu işçiler için yeni bir sözleşme yapılması ve geçmiş dönemdeki haklarının tamamının ödenmesi. İkincisi ise hakların aynen devredilerek sözleşmenin devam ettirilmesi.

Öyle görünüyor ki bu yasa çıktıktan sonra birçok iş yerinde bu tür konular gündeme gelecek ve işçilerle işverenler arasında bazı müzakereleri yapma zorunluluğu doğacak. O yüzden işverenlerin şimdiden EYT kapsamındaki işçilerini tespit edip haklarının ödenmesi konusunda önlem almaları yerinde olacaktır.

Faruk Erdem