Asgari ücrete yapılan %50,4 oranındaki rekor zamdan sonra hayatımızda yeni bir dönem başladı. Ocak ayı itibarıyla artık asgari ücret gelir ve damga vergisinden istisna sayıldı. Bu durum sadece asgari ücretlileri değil tüm çalışanları da ilgilendiriyor. Çünkü tüm çalışanların maaşlarındaki asgari ücret kadar kısım vergiden istisna olacak. Ücretlerden vergilerin kalkması aslından bir nevi vergi iadesi olarak kullanılan Asgari Geçim İndirimi (AGİ) uygulamasını da kaldırmış oldu. Vergi olmayınca bir iadesi de olmayacağından artık tüm çalışanlar için AGİ ödemesi kalkmış oldu. Ancak burada akla yüksek ücret alanların istisna dışında vergi ödeyeceği gelebilir. Bu durumda bir iade söz konusu olması da düşünülebilir. Ancak AGİ asgari ücret üzerinden hesaplanıyordu. Yani maaşı 20 bin lira olan da 4 bin lira olan da asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinin iadesini alıyordu. Asgari ücret kadar kısım vergi dışında kalınca AGİ de herkes için kalkmış oldu.

Aslında bu durum daha önce bir kesim için uygulanıyordu. Apartman görevlilerinin asgari ücret ödemeleri vergiden muaf tutulduğundan sadece primler kesiliyor ve net ücret ortaya çıkıyordu. Gelir ve damga vergisi alınmadığından bir AGİ ödemesi de olmuyordu.

Asgari ücretten fazla maaş alanlar için vergisiz ücretlerin nasıl hesaplanacağı da tartışma konusu olmuştu. Burada ücretlerdeki vergi istisnasının ne kadar olacağı da yeni brüt asgari ücretten hesaplanıyor. Buna göre tüm ücretlerdeki vergi istisnası 638,01 TL olarak ortaya çıkıyor. Artık maaş ne olursa olsun ücretlerdeki gelir vergisinden 638 liralık kısım istisna olacak. Yüksek ücret alanlar damga vergisi öderken asgari ücrette damga vergisi de olmayacağından istisna tutarı 676 lirayı bulacak.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 319 no.lu Genel Tebliği’nin taslak metninde bu hesaplamalar örneklerle anlatılıyor. Bu örnekler üzerinden detaylara biraz daha yakından bakalım…

ASGARİ ÜCRETLİNİN HESABI

Asgari ücretli olarak çalışan bir işçi için brüt ücret 5.004 TL olarak uygulanacak ve primler dışında kesinti olmadan tüm yıl boyunca aynı net ücret ödenecek. Ocak-aralık ayı arasında tüm aylarda asgari ücretli işçinin maaş hesabı şöyle yapılacak:

Brüt ücret: 5.004 TL

SGK toplam primi: 700,60 TL

Gelir vergisi: 0 TL

Damga vergisi: 0 TL

Net ücret: 4.253,40 TL

MESAİ ÜCRETİ EKLENİNCE DURUM

Asgari ücretli olarak çalışan bir işçinin 2022 yılı için brüt ücreti 5.004 TL’dir. Bu işçiye bu ücreti dışında aylık mesai ve sosyal yardım olarak da 996 TL ödeme yapılmaktadır. İşçinin ocak ayı maaş hesabı şöyle yapılacaktır:

Brüt ücret: 5.004+996=6.000 TL

Sigorta primi: 900 TL

Matrah: 5.100 TL

Gelir vergisi: 765 TL

Asgari ücret matrahı: 4.253,40 TL

Asgari ücretin vergisi: 638,01 TL

İstisna matrahı: 4.253,40 TL

Kesilecek gelir vergisi: 126,99 TL

Damga vergisi: 7,56 TL

Net ücret: 4.965,45 TL

Bu işçinin aralık ayındaki maaş hesabı ise şöyle yapılacaktır:

Brüt ücret: 5.004+996=6.000 TL

Sigorta primi: 900 TL

Matrah: 5.100 TL

Kümülatif matrah: 61.200 TL

Gelir vergisi: 1.020 TL

Asgari ücret kümülatif matrahı: 51.040,80 TL

Asgari ücretin vergisi: 850,68 TL

İstisna matrahı: 4.253,40 TL

Kesilecek gelir vergisi: 169,32 TL

Damga vergisi: 7,56 TL

Net ücret: 4.923,12 TL

İKRAMİYE ÖDENİRSE DURUM

Asgari ücretli olarak çalışan işçinin 2022 yılı için brüt ücreti 5.004 TL’dir. İşçiye bu ücreti dışında ocak ve temmuz aylarında 10.000 TL ikramiye ödemesi yapılmaktadır. İşçinin ocak maaşı şöyle hesaplanacaktır:

Brüt ücret: 5.004+10.000 = 15.0004 TL

Sigorta primi: 2.250,60 TL

Matrah: 12.753,40 TL

Gelir vergisi: 1.913,01 TL

Asgari ücret kümülatif matrahı: 4.253,40 TL

Asgari ücretin vergisi: 638,01 TL

İstisna matrahı: 4.253,40 TL

Kesilecek gelir vergisi: 1.275,00TL

Damga vergisi: 75,90 TL

Net ücret: 11.402,50 TL

EMEKLİ ÇALIŞANDA DURUM

Bir işçi emekli olduktan sonra asgari ücretle çalışmaya başlamıştır. İşçinin ücretinden %7,5 oranında sosyal güvenlik destek primi kesilmektedir. Bu işçinin ocak ayı maaş hesabı şöyle olacaktır:

Brüt ücret: 5.004 TL

Sosyal güvenlik destek primi: 375,30 TL

Matrah: 4.628,70TL

Gelir vergisi: 694,31 TL

Asgari ücret matrahı: 4.253,40 TL

Asgari ücretin vergisi: 638,01 TL

İstisna matrahı: 4.253,40 TL

Kesilecek gelir vergisi: 56,30 TL

Damga vergisi: 0 TL

Net ücret: 4.572,41 TL

ASGARİ ÜCRETTEN FAZLA MAAŞ ALANLARDA DURUM

Bir işçinin 2022 yılı için brüt ücreti 8.000 TL’dir. Bu işçiye başkaca bir ödeme yapılmamaktadır. Bu işçinin ocak ayı maaş hesabı şöyle olacaktır:

Brüt ücret: 8.000 TL

Sigorta primi: 1.200 TL

Matrah: 6.800 TL

Gelir vergisi: 1.020 TL

Asgari ücret matrahı: 4.253,40 TL

Asgari ücretin vergisi: 638,01 TL

İstisna matrah: 4.253,40 TL

Kesilecek gelir vergisi: 381,99 TL

Damga vergisi: 22,74 TL

Net ücret: 6.395,27 TL

Bu işçinin aralık ayı maaş hesabı ise şöyle olacaktır:

Brüt ücret: 8.000 TL

Sigorta primi: 1.200 TL

Matrah: 6.800 TL

Kümülatif matrah: 81.600 TL

Gelir vergisi: 1.836 TL

Asgari ücret kümülatif matrahı: 51.040,80 TL

Asgari ücretin vergisi: 850,68 TL

İstisna matrahı: 4.253,40 TL

Kesilecek gelir vergisi: 985,32 TL

Damga vergisi: 22,74 TL

Net ücret: 5.791,94 TL

NET ÜCRETTEN ANLAŞANLAR

Yukarıdaki hesaplamalar brüt ücret üzerinden anlaşan işçiler açısından yapılmıştır. Dolayısıyla yıl sonuna doğru vergi dilimleri yükseldiğinden işçilerin net ücreti düşmektedir. Ancak net ücret üzerinden anlaşanlar açısından bu düşüşler ya da bir başka deyişle vergi dilimlerinden kaynaklanan kesinti artışları işveren tarafından karşılanacak ve işçiye anlaşılan net ücret ödenecektir. Söz konusu tebliğ yayımlandığında bu konularda da eklemeler yapılabilecektir.

Faruk Erdem