Hangi yönlerde rekabet yarışına girebileceğimize ilişkin, beş alternatiften söz edilebilir:
Geri çekilme, pazara sızma, ürün geliştirme, pazar geliştirme ve çeşitlendirme.
Geri çekilme stratejisi, küçülen veya başarılı olamadığımız bazı pazarlardan çekilmemiz gerektiğinde tercih edebileceğimiz bir stratejidir.
Pazara sızma stratejisi, pazar payını arttırmaya yönelik fırsatlar var olduğunda, örneğin pazar büyüme evresinde ise, bilinçli bir biçimde takip edilebilir. Eğer pazar olgunlaşma evresinde ise, bu stratejiyi uygulamak tehlikeli olabilir, çünkü bu fiyat veya dağıtım kanalları artırma gibi savaşlara yol açabilir.
Ürün geliştirme stratejisi, mevcut pazarını koruyarak söz konusu pazara yeni ürünler sunarak rekabet avantajı elde etmeyi gerektirir. İşletme mevcut bilgi ve kabiliyetlerine dayanarak ve araştırma-geliştirme faaliyetlerine ağırlık vererek ürün geliştirme stratejisine yönelebilir. Pazar geliştirme stratejisinde, işletme mevcut ürün almaşığını koruyarak söz konusu ürünler ile yeni pazarlara açılma yönünde strateji izleyebilir.
Pazar geliştirme, yeni pazar segmentlerine girmeyi, mevcut ürünler için yeni kullanımlar geliştirerek veya yeni coğrafik alanlara açılmak ile gerçekleştirilebilir.
Çeşitleme stratejisi ile işletme hem mevcut ürün hem de mevcut pazarlarından uzaklaşarak yeni yatırımlara yönelir. Bu iki şekilde olabilir: İlişkili ve ilişkisiz çeşitleme.
İlişkili çeşitlemede, işletme mevcut ürün ve pazarının ötesine çıkmaya çalışır, ancak, içinde çalıştığı geniş sektörün sınırları içerisinde kalmayı sürdürür. Bunu ileriye doğru, geriye doğru ve yatay entegrasyon biçiminde gerçekleştirebilir. İlişkisiz çeşitlemede ise, işletme görünürde mevcut durucuda içinde çalıştığı sektörün sınırlarının ötesine geçer.
Hangi yöntem ile rekabet stratejimizi gerçekleştirebileceğimize ilişkin üç alternatiften söz edilebilir: İçsel gelişme, birleşme ve satın almalar ve ortak gelişmeler ve stratejik işbirlikleri.
Sonuç olarak denebilir ki, işletmenin performansını etkileyeceğine var saydığımız iç ve dış faktörleri analiz ederek hangi temelde, hangi yönde ve hangi yöntem ile rekabet yarışına girmemiz gerektiğine dair bir strateji belirleriz. Bu strateji belirleme bir dönemde yapılıp sonraki dönemlerde sadece uygulamanın gerçekleşeceği biçiminde değil, geri-besleme, uygulama esnasında gerekli değişiklikler ve ileri-doğru-besleme yolları ile sürekli geliştirilmeye devam edilir.
Dr. Selim Süleyman