Ürünler yalnızca kullanım değerleri ile tüketiciye fayda sağlamaz. Kullanım değeri yanında o ürüne sahip olmanın verdiği mevki ve sınıf bildirme yoluyla da sahibine haz ve fayda sağlar. Bu anlamda lüks tüketim kullanım amacından ziyade beğenilme ve kabul görme amacının baskın olduğu tüketim olarak ifade edilebilir. Lüks tüketimin belli başlı göstergelerine bakılacak olursa yüksek fiyat, sınırlı arz, zor erişim ve geliri çok yüksek olan çok küçük bir kesime hitap ediyor oluşudur. Üretimi sınırlı sayıda olduğu için promosyon, indirim ve kampanya gibi aktivitelere başvurulmaz ürün çıkmadan önce talep belirlenmeye çalışılır sipariş alınır.

Statista'nın yayınladığı rapora göre, dünyada lüks ürün tüketiminin 2021 yılında 309 milyar dolar olması beklenirken bu rakamın 2025 yılında 382,6 milyar dolara çıkması beklenmektedir. Pandemi nedeniyle sektör özelinde kısa süreli bir kesinti oluştu. Bildiğimiz üzere lüks tüketimin en önemli amacı kullanıp fayda elde etmekten ziyade sahip olunma durumunu sosyal ortamlarda göstermek üzerinde bir fayda elde etmektir. Pandemi nedeniyle sosyal etkileşimin azalışı, kapanmalar ve maske nedeniyle kısa süreli bir dezavantaj yaşayan sektör, özellikle Çin kaynaklı artan harcama eğilimi, X ve Y kuşaklarının artan oranda lüks tüketime yönelmesi ile önümüzdeki dönemde yukarı yönlü bir hareket izlemesi beklenmektedir.

Lüks tüketim satış yerleri açısından incelendiğinde dijital ticaret kanalı üzerinden satışlar artmakla beraber geleneksel (fiziksel) mağazalar yerlerini korumaktadır. Bununla birlikte özellikle X ve Y kuşaklarının düşünce yapısı özelinde sektör git gide daha fazla çevreyi dikkate alan hitap ettiği müşteri portföyünün ahlak anlayışına uygun bir yapıya bürünmekte olduğu dikkat çekmektedir. Bahse konu durum yüksek kâr elde eden firmaların müşteri geri bildirimlerine önem verdiği ve konumlarını korumak-güçlendirmek için müşterisini çok iyi tanımaya çalıştığı anlamına gelmektedir. Ayrıca Deloitte'in çalışmasına göre lüks tüketim içinde turistlerin de çok önemli bir yeri bulunmakta. Bu sonuçlar üzerinden ticarete sadece yerleşikler ve ithalatçılar ekseninden bakmaktan ziyade turizm ekseninde bakmanın önemi ortaya çıkmakta.

Dijital dönüşümün sektöre etkilerine bakıldığında özellikle yapay zekâ uygulamalarının müşterilerin tecrübe edinimini artırması ve daha geniş bir müşteri portföyüne ulaşılmasında kullanımı artmaktadır. Ayrıca müşteri portföyünün dijital kanallar üzerinden genişletilmesi çabalarındaki en büyük eksiklik olan tecrübe edinme eksikliği sanal gerçeklik (virtual reality) denen teknoloji ile giderilmeye çalışılmaktadır. Üretim kısmında ise kişiye özel üretimler için gün geçtikçe 3D yazıcıların sektöre entegrasyonu artmaktadır.

Pazarlara bakılacak olursa en büyük GSYH’nin yer aldığı ülke normal olarak ilk sırada yer almaktadır. ABD 2021 yılında 71,3 milyar dolar ile ilk sırada yer alırken Çin 43,9 milyar dolar ile ikinci sırada, Japonya ise 30,7 milyar dolar ile üçüncü sırada yer almaktadır. Özellikle Japonya'nın turizm kanalıyla ciddi bir lüks tüketime yöneldiği sonucu çıkarılabilir. Cinsiyetler açısından bakıldığında erkek lüks tüketimin kadın lüks tüketimin önünde olduğu ve ağırlık kazandığı alanın moda ve aksesuar olması dikkat çekmektedir. Ülkeler üretim hacimlerini (miktarını) artırarak ve fiyat avantajı ile belirli bir noktaya kadar gelebilirler. Yıllardır bahsettiğimiz katma değeri yüksek üretim gibi kavramlar sadece üretimi artırarak ve fiyat rekabeti ile yakalayabileceğimiz hedefler değildir. Bu noktada markalaşmanın da önemi bir kez daha vurgulanmalıdır.

 Dr. Selim Süleyman