Danışmanlık, uzmanlık isteyen sorunların çözümünde işletmelere yol gösteren bir kurumdur. Aile şirketlerinin gelişim süreciyle birlikte danışmanlık hizmetlerinin genişlemesi çeşitli sorunları da beraberinde getirir. Aile şirketlerinde diğer işletmelerden farklı olarak duygusal bir boyutun varlığından dolayı danışmanın görevi zordur. Aile şirketlerinde yaşanan problemler her aşamada değişiklik göstereceğinden işletmelerin özgün örgütsel yapıları da dikkate alındığında, danışmanlık hizmetleri her aşamada farklılık gösterecektir.
Danışmanlık konularına karar verilmesi
Aile şirketleri, danışmanlık hizmeti almadan önce aşağıdaki sorulara cevap verebilmelidir:
1. Şirketimizin hangi konularda danışmalık ihtiyacı bulunmaktadır?
2. Danışmanlık hizmetlerinden beklentiler ve çıktılar nasıl izlenecek?
3. Danışmanlık hizmetleri ne kadar sürede ve hangi aralıklarla alınacak?
4. Danışman, hangi uzmanlık alanlarına sahip olmalı?
Sorunların tespiti
İkinci aşamada danışmanlık hizmetine ihtiyaç duyan aile şirketleri sözleşme, veri toplama-teşhis, planlı değişim-uygulama, faaliyet programlarının takibi, gözden geçirilmesi ve değişim aşamalarını danışman ile beraber kararlaştırmalıdır.
Bu aşamada şirket yöneticileri ile danışman birlikte verimli çalışıp çalışamayacaklarına karar verdikten sonra, birlikte çalışabileceklerse uzlaşmalarını, karşılıklı istek ve beklentilerini yazılı hâle getirmelidir. Sözleşmede yapılacak işlere netlik kazandırılmalıdır. Sözleşmede danışmanlık ücreti, proje maliyeti, danışmanın birlikte çalışacağı kişilerin belirlenmesi, ön değerlendirme süresinin tespiti vb. konular yer almalıdır.
Sözleşmenin sağlıklı şekilde yürüyebilmesi için bütün aile üyelerinin, danışmanın objektif kriterlere göre belirlendiğine ve şirket için yeterli bilgi ve deneyime sahip olduğuna inanmaları gerekmektedir.
Sorunların çözümü
Bu aşamada danışmanın işletme sisteminin bütününü incelemesi, sorun veya sorunların kaynağını belirlemesi ve problemlerin çözümlenmesi için gerekli yöntemleri tespit etmesi gerekir. Danışman, verilerin kalitesini artırmak ve kurumdaki değişim direncini azaltmak için aile üyelerini inceleme ve karar verme süreçlerine dâhil eder. Böylelikle aile bireylerinin projeyi sahiplenmelerine çalışılır.
Değerlendirme
Son aşama ise faaliyet raporlarının değerlendirilmesidir. Bu aşamada beklenen değişimin sağlanıp sağlanamadığı kontrol edilir ve başarılı değişimlerin sürekliliği sağlanır. İşletmenin kendi kendine oluşturulan sistemler üzerinden faaliyetlerini yürütmesine çalışılır. Danışmanlık sisteminin bu aşamasında, aile üyelerinin ve profesyonel yöneticilerin görevleri hakkında netlik oluşması, performans değerleme sisteminin kurulması ve mülkiyet planlamasının yapılması üzerinde durulur. İşletme sistemlerinin kurulmasında ve istikrarın sağlanmasında dikkat edilmesi gereken husus, uzun zaman birlikte çalışan danışman ve aile bireyleri arasında oluşan yakınlığın sistemi olumsuz etkilemesidir. Bu aşamanın sonunda işletme sistemlerinin danışman olmadan çalışması ve şirketin danışmanlık faaliyetlerine ihtiyaç duymadığı noktaya ulaşması beklenir.
Doc. Dr. Kadir Tuna