Şirket değerlemesi; bir şirketin, işletmenin bu şirket veya işletmedeki bir hakkın değerini takdir etmeye dair bir değerlendirme sürecidir. Değerin objektif ve sübjektif iki yönü bulunmaktadır. Sübjektif değer, kişilere ve arzulara göre belirlenen değerdir. Örneğin, yatırımcının piyasada tekel olmak için rakip firmaya normalin üzerinde değer biçmesi sübjektif bir karardır. Objektif değer ise mal ve hizmetlerin maliyet ve faydalarıyla orantılı olarak belirlenen değerdir.
Şirket başarısını ölçen birçok performans ölçüsü bulunmakla birlikte hiçbiri “değer” kadar kapsamlı değildir. Bir şirketin piyasa değeri ile indirgenmiş nakit akımları arasında oldukça güçlü ve doğrusal bir ilişki mevcuttur. Çünkü kazançlar gelir tablosunu oluşturmada kullanılırken, nakit akımlarının ölçülmesinde kullanılamaz.
Sermaye yatırımları yapılırken, getirisi uzun dönem olan yatırımlar yerine birkaç yılda geri dönüşü sağlanan yatırımlar tercih edilir. Bu gibi durumlarda yapılacak değerleme ve değerleme uzmanı daha fazla önem taşımaktadır.
Birçok nedenle şirketin değerini bilmeye ihtiyaç duyabiliriz. Firmalar satın alma, şirket birleşmeleri, şirket hisselerinin halka açılması, özelleştirme çalışmaları ve içsel stratejik yönetim kararlarının uygulamasına yönelik olarak varlıklarını değerleyerek gerçek değerlerini tespite ihtiyaç duyarlar.
Değerleme de kullanılan mali tablolar
Finansal tablolar; temel mali tablolar ve diğer mali tablolar olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Mali tablolar aşağıdaki gibi sınıflandırılır:
- Bilanço (Finansal durum tablosu)
- Gelir tablosu (Kâr-zarar tablosu)
- Satışların maliyeti tablosu (SMM)
- Fon akım tablosu
- Nakit akım tablosu
- Kâr dağıtım tablosu
- Özkaynaklar değişim tablosu
Bu tablolar içerisinden bilanço, gelir tablosu ve bilanço dipnotları ile birlikte temel, geri kalanlar ise diğer mali tablolar olarak adlandırılmaktadır.
Şirketin değerini etkileyen unsurlar
Şirket değerini etkileyen faktörler şu şekilde sıralanabilir:
- Şirketin faaliyette bulunduğu ekonominin genel durumu,
- Şirketin faaliyet gösterdiği ekonomiye giriş koşulları,
- Sektörün büyüklüğü ve büyüme hızı,
- Mal ve hizmet fiyatlarının tespiti ve pazarlanabilirliği,
- Şirketin faaliyette kullandığı makine ve gereçlerin niteliği,
- Araştırma geliştirme faaliyetleri,
- Şirketin kuruluş yeri, geçmişi, büyüklüğü, teknolojisi, şerefiyesi,
- Şirketin sermaye yapısı, likidite durumu, dikey bütünleşme derecesi,
- Şirketin geçmişteki kazançları ve potansiyel kazanç gücü,
- Şirketin geçmişteki temettü politikası ve temettü dağıtabilme kapasitesi,
- Şirketin gelecekteki ihtiyacı olan yatırım tutarı,
- Maliyet yapısı (sabit ve değişken giderlerin oranı),
- Şirketin gerçekleştireceği yatırım projeleri ve yatırımların ekonomik ömürleri
Bu faktörler değerleme üzerinde belirleyici unsur olmakla birlikte belki de göz ardı edilmemesi gereken en önemli faktörlerden birisi, değerlemeyi yapacak olan kişinin yeterli teorik ve pratik bilgiye sahip olması hususudur.
Doç. Dr. Kadir Tuna