Aile şirketlerinde karşılaşılan problemlerin başında yöneticilerin finansal tablolarda yaptıkları hata ve hileler gelmektedir. Finansal tablolarda yapılan hata ve hilelerin denetleyici kamu otoriteleri tarafından tespit edilmesi durumunda şirketler büyük maddi cezalar yanında büyük itibar kaybı ile karşılaşmaktadır.
Kurumsallaşma, kamuya karşı sorumlulukların yerine getirilmesinde büyük katkı sağlamaktadır.
Şirketinizde finansal hata ve hilelerin önlenmesi için aşağıdaki kontrol listesinin sürekli takibinin yapılması gerekmektedir:
1. Gözden Geçirme
Hileye yönelik zafiyetlerin gözden geçirilmesi, düzenli olarak ve devamlılığa dayalı faaliyetler bütününü içermektedir. Bu çerçevede şirketler, iç denetçiler, çalışanlar gibi içerdekiler ile müşteriler, tedarikçiler gibi dış faktörlerin hileli faaliyetlerle karşılaştıklarında bunları doğrudan bildirebilecekleri “hile yardım hattı” gibi bir birim kurulmalıdır.
2. Gözetim
Finansal raporlama süreci ve üst yönetim ile hisse senedi analistleri, iç denetçiler, dış denetçiler, yönetim kurulu ve denetim komitesi arasındaki finansal raporlama ilişkileri sürekli gözden geçirilmelidir.
3. Etkin Kurumsal Yönetim
Kurumsal yönetim, bir şirketin yönetiminin finansal ve yönetsel performans için hesap verebilirlik doğrultusunda şekillendirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Finansal raporların kalitesi, bütünlüğü, şeffaflığı ve güvenirliğini sağlama sorumluluğu kurumsal yönetişim çerçevesinde gerçekleşmektedir.
4. Etkin Denetim
Denetim komiteleri, kurumsal yönetim, finansal raporlama, iç kontrol yapısı ve denetim fonksiyonu üzerinde geniş bir sorumluluk alanına sahiptir. Bu çerçevede gelecekteki denetim komitelerinden, yatırımcıların getirilerinin ve hesap verebilirliğin korunmasını sağlamaktadır. Denetim komitesi üyeleri, denetim fonksiyonunu, finansal raporlama sürecini ve iç kontrolü etkili bir şekilde gözlemleyebilmeli ve bu alanlarda meydana gelen olayları sorgulamalıdır.
5. Hile Önleme Programları
İşletmeler uygun politika ve prosedürler kurarak, bu politika ve prosedürleri herkese anlatarak, bunlarla ilgili şikâyetleri gidererek ve periyodik olarak bu uygulamaların finansal tablo hilelerini önlemede etkinliğini gözlemleyerek bir “hile önleme programı” geliştirmelidir.
6. Adli Denetim
Finansal tablo hilelerinin önlenmesi için denetçiler, adli denetim süreçlerini uygulamalı ve hileye yatkın olan alanlarda bunu devamlı kılmalıdır.
7. Denetçilerin Bağımsızlığı Korunmalı
Dış denetçiler, halka açık şirketlerin finansal tablolarının denetiminde bağımsızlıklarına ve nesnelliklerine zarar verecek durumların mevcudiyetini ortadan kaldırmalıdır.
8. İletişim
Dış denetçiler, yönetim kurulu üyeleri ve onun temsilcileri olan denetim komiteleri arasındaki açık ve tarafsız iletişimin kurulması, finansal tablo hilelerinin varlığını ortaya koyan alanlara odaklanmayı sağlayarak finansal tabloların kalitesini iyileştirmektedir.
9. Etkin İç Denetim
İç denetçiler, iç kontrol yapısı ve iş çevresi ile ilgili bilgi ve tecrübelerinden dolayı hileye karşı ön savunma hattı olarak bilinmektedir. Denetimde süreçler izlenerek ve etkin bir iç kontrol yapısı oluşturarak finansal tablo hilelerinin önlenmesi sağlanabilir.
Doç. Dr. Kadir Tuna