Bir aile işletmesinin kurumsallaşması sürecinde, işletme yapısında ve sistemlerinde bazı düzenlemelere gitmek, amaçlara uygun, dinamik ve çevreye karşı duyarlı, esnek bir yapı geliştirmek için çalışmalar yapmak gerekmektedir. Kurumsallaşma süreci ile aile işletmeleri arasındaki ilişki ve geçiş önemlidir. Yöneticilere düşen en büyük görev, işletme içindeki uyumun yaratılmasını sağlamaktır. İşletme içi bilgi akışı sağlanarak birimlerin sistemli ve etkin çalışması sağlanacaktır. İşletmenin çalışanlarına verdiği değer sayesinde işletme kültürü gelişecek, güçlenecek, aynı zamanda kurumsallaşma düzeyi artacaktır.
Kurumsallaşma sürecinde işletmelerin çevresel faktörlere bağlı olarak işletme yapısında ve sistemlerinde bazı düzenlemelere gitmeleri, amaçlarına uygun, dinamik ve çevreye karşı duyarlı, esnek bir yapı geliştirmeleri için yapılması gereken çalışmalar yönetim kademesinden başlamalıdır. Yöneticilerin işletmeyi yönetmedeki başarısı kurumsallaşma sürecini etkilemektedir.
Turizmde aile işletmelerinin kurumsallaşma adımları;
1. Adım: Önce işletmenin durum tespiti yapılıp kurumsallaşma konusunda hangi aşamada olduğu belirlenmektedir. Aile bireylerinin işletmedeki görevleri ve yetkileri ortaya konmaktadır. İşletme sahipleri, işletmenin bilançosunu, satışlarını, kârını, zararını ve organizasyon yapısını ortaya koymaktadırlar.
2. Adım: İşletme sahipleri karar mekanizmasını çalıştırırlar. İşletme sahipleri, işletme birden fazla alanda faaliyet gösteriyorsa bu alanlardan ilerlemek istedikleri alanı belirler. Ufuklarını belirleyen yöneticiler, karar mekanizması sayesinde kaynaklarını ortaya koyup ilerlemek istedikleri alanlar için yeterince kaynakları olup olmadıklarını görerek hareket edebilirler.
3. Adım: SWOT analizi (ailenin güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi)’dir. Strenghts (kuvvetli taraflar), weakness (zayıf yanlar), opportunities (olanaklar), threats (tehlikeler) kelimelerinin ilk harflerinin birleşiminden meydana gelen SWOT analizinde kilit soru; işletme yöneticilerinin işletmenin nerede olduğunu bilip bilmemeleridir. İşletme yöneticileri bu doğrultuda SWOT analizi yaparak işletmelerinin sektördeki yerini, durumunu tespit etmektedirler. Bu analizle birlikte işletmenin hangi alanda genişlemesi, hangi alanlardan çıkması gerektiği ortaya konulmaktadır.
4. Adım: Kurumsallaşmak için çalışmalara başlayan işletme, gelecek 5 yıl için misyon ve vizyon belirtmektedir. Misyon ve vizyon ile birlikte bu doğrultuda gelecek 5 yılın yol haritası çıkarılmaktadır. Kısa ve uzun vadeli hedefler konulmaktadır.
5. Adım: Kurumsallaşmada beşinci ve son adım stratejik yönetimdir. İşletme son olarak da yönetim kurulundan en alt birimine kadar stratejik bir yönetim planı oluşturmaktadır.
Doç. Dr. Kadir Tuna