Bir yılı daha geride bırakırken, yeni bir yıla başlangıç yapıyoruz. 2018 yılı küresel anlamda zor bir yıl oldu. 2008 yılında ortaya çıkan küresel finans krizinden 10 yılı geride bırakmamıza rağmen krizin etkileri halen hissediliyor. 10 yılda tüketici alışkanlıkları, üretim modelleri değişti. Üretim ile tüketici zinciri arasındaki her halkanın değiştiği bir ortamda elbette yönetim yapılarının değişmesi kaçınılmazdı. Eski alışkanlıklarını devam ettiren işletmelerin geleceğe yönelik uzun vadeli plan yapma şansları ortadan kalktı. Uzmanlaşma hiçbir dönemde bu kadar önemli hale gelmemişti. Ortaklık kültürü ve güçlü sermaye çok daha önemli hale geldi. İşletme sahipleri her şeyi ben yaparım yerine güçlü organizasyon yapısı oluşturmaya odaklanmalı. Farklı uzmanlık gerektiren konuları tek bir kişiye sorumluluk vermek yerine görev paylaşımı yapmak çok daha önemli.
2019 yılına ilişkin küresel ekonomiye yönelik senaryolar durgunluğu işaret ediyor. Böyle bir durum pazarların daralması, maliyetlerin artması anlamına geliyor. Böyle bir süreçte basit ama hızlı karar alabilen organizasyon modellerine ihtiyaç duyulmakta. Halen eski dönem alışkanlıklar ile şirketlerini yönetmeye çalışanlar için zor bir yıl olacak. Kurumsallaşmamak için direnç gösteren işletmeler olağanüstü kararlar almak zorunda kalabilir. Sonuçları ağır olabilecek bir durumla karşılaşmamak için işletmemizi güçlü sağlam temeller üzerine inşa etmemiz gerekiyor.
Aile işletmesi olarak eğer bugüne kadar yapmadığımız ya da yapmak için direnç gösterdiğimiz konuları tekrar gözden geçirmemiz gerekiyor:
Birinci olarak kardeş ve kardeşler arasında ya da farklı kan bağı olmayanlar arasındaki ortaklık yapılarınızı güçlendirin. Bunun için aile anayasası ya da şirket anayasası oluşturun.
İkinci olarak, organizasyon yapınızı gözden geçirin. Görev ve sorumlukları tek tek belirleyin. Yazılı hale getirin. İlgili birim ve kişiler ile paylaşın.
Üçüncü olarak, görev ve sorumluk paylaşımında uzmanlaşmaya ve liyakata önem verin. Aile üyelerinin şirket içindeki yetki ve sorumluklarını aynı görevi yapanlara göre ayrıcalık tanımayın.
Dördüncü olarak, İç kontrol ve denetim sistemin bağımsız şekilde çalışmasını ve gerekli raporlama yapabilmesinin altyapısını oluşturun.
Beşinci olarak, risk yönetimi önemlidir. Kurumsal risk yönetimi kavramını ilke edinin. İşletmenize dair güncel risk analizini yapın. İşletmenizin aldığı kararlarda öncelikle risk yönetimi ilkesi belirlemesini sağlayın.
Altıncı olarak, işletmenizde yönetim kurulu başkanı ve genel müdürün aynı görev ve sorumluk vermeyin. Yönetim kurulu başkanı hissedarlar adına şirketin hedeflerini ve amaçlarını ortaya koyar. Genel müdür icracıdır. Her ikisinin aynı kişi olması kurumsal yönetim ilkeleri açısından sakıncalıdır.
Doç. Dr. Kadir TUNA