Bağımsız denetim, bir işletmenin yıllık finansal tablo ve diğer finansal verilerinin, tablo ve bilgiler için belirlenmiş kriterlere uygunluğunu ve doğruluğunu sağlayabilecek yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla uygulanır. Genel kabul görmüş bağımsız denetim standartlarında öngörülen bütün bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinde denetlenerek değerlendirilmesi ve rapora bağlanması da bağımsız denetim nedir sorusuna verilecek en uygun cevaptır. (www.pwc.com)

Bağımsız denetçiler sorgulayıcı bir yaklaşım ile kanıtların geçerliliğini inceler ve kanıtların, işletme yönetiminin açıklamaları ile diğer bilgi ve belgelerle çelişki içerisinde olup olmadığını değerlendirirler.

Bağımsız denetim, finansal tabloları ciddi bir yanlışlık ve hata içermediği konusunda makul güvenceyi sağlayabilecek şekilde tasarlar. Makul güvence, bütün olarak finansal tabloların nitelik ve nicelik bakımından hata içermediğine dair sonuca varılmasında yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının toplanmasıdır.

Bağımsız denetimde makul güvence: Finansal tabloların denetimi çerçevesinde, yüksek ancak mutlak olmayan güvence seviyesidir.

Bağımsız denetim standartları, bir bütün olarak finansal tabloların hata veya hile kaynaklı önemli bir yanlışlık içerip içermediği konusunda denetçinin, vereceği görüşe dayanak oluşturacak makul bir güvence elde etmesini zorunlu kılar. Makul güvence %100 olmayan yüksek bir güvence seviyesidir. Bağımsız denetçi, finansal tabloların önemli bir yanlışlık içermesine rağmen denetçinin duruma uygun olmayan bir görüş vermesi olarak ifade edilen denetim riskini kabul edilebilir düşük bir seviyeye indirecek yeterli ve uygun denetim kanıtı elde ettiğinde makul güvence sağlamış olur. Ancak denetçinin ulaştığı sonuçları ve görüşünü dayandırdığı çoğu denetim kanıtının kesin olmasından çok ikna edici olmasına sebep olan denetimin yapısal kısıtlamaları sebebiyle, makul güvence mutlak bir güvence seviyesi değildir. (www.vergidosyası.net)

Denetçi makul güvence sağlamak için denetim riskini kabul edilebilir düşük bir seviyeye indirmek amacıyla yeterli ve uygun denetim kanıtı elde eder. Bu kanıtlar denetçinin, görüşüne dayanak oluşturacak makul sonuçlara ulaşmasını sağlar.

Makul güvence denetimleri: Denetçinin, ulaşacağı sonuçlara ilişkin denetimdeki güvence riskinin kabul edilebilir seviyeye indirgediği güvence denetimlerine karşılık gelmektedir.

Ayrıca bilindiği üzere 7155 sayılı Kanun ile 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun konkordato ile ilgili maddelerinde önemli değişiklik yapılmış ve konkordato ilan etmek üzere başvuruda bulunacak olanlara, makul güvence raporu alma zorunluluğu getirilmiştir.

Bağımsız denetim kuruluşu, yaptığı denetim sonucunda konkordato ön projesinde yer alan teklifin gerçekleşeceği hususunda olumlu sonuca varırsa makul güvence veren denetim raporunu hazırlar. Borçlunun konkordato talebinde bulunduğu tarihten itibaren altmış gün içinde kuruma bildirir.

Bu konuda hazırlanmış olan yönetmelik 30 Ocak 2019 tarihli ve 30671 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Bu yönetmelik kapsamında düzenlenecek raporlar ve bu raporlara dayanak olacak denetimlerde, bağımsız denetim kuruluşlarının faaliyetleri, hak ve yükümlülükleri, raporların inceleme ve denetimleri, bu raporlar sebebiyle doğacak idari ve hukuki sorumluluk ile diğer hususlar hakkında 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri uygulanır.

Konkordato sürecinde “Makul Güvence Raporu” verecek olan bağımsız denetim firmalarının bu noktada ince eleyip sık dokumaları gereken bir durum söz konusudur. “…Bu raporlar sebebiyle doğacak idari ve hukuki sorumluluk ile diğer hususlar hakkında 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri uygulanır…” Yani denetçi bu raporu tanzim ederken denetim standartlarını harfiyen uygulamak durumundadır. Makul güvence raporu verildikten itibaren finansal tablo kalemleri ile ilgili olarak oluşacak ve ortaya çıkabilecek her türlü olumsuzluktan doğrudan doğruya sorumlu olunduğu unutulmamalıdır. (https://www.habergazetesi.com.tr)

Tarihî finansal bilgilerin bağımsız denetimleri ve sınırlı bağımsız denetimleri Bağımsız Denetim Standartlarında (BDS) ve Sınırlı Bağımsız Denetim Standartlarında (SBDS) ele alarak yer verdik. GDS 3000 kapsamında ise tarihî finansal bilgilerin bağımsız denetimleri veya sınırlı bağımsız denetimleri dışında kalan güvence denetimleri şeklinde düzenlenmeleriyle açıklamak gerekecekti.

Güvence denetimleri, denetçi dışında denetimin konusunun değerlendirildiği doğrulama yöntemleriyle denetçilerin değerlendirdiği doğrudan denetimleri kapsamaktadır. (KGK, 2019) Kapsam olarak da Tarihî Finansal Bilgilerin Bağımsız Denetimi veya Sınırlı Bağımsız Denetimi Dışındaki Güvence Denetimlerine ilişkin “güvence denetimleri” şapkasında makul ve sınırlı güvence veren doğrudan denetimlerin uygulanabilirliğine ilişkin amaçlardan oluşmaktadır.

Dr. A. Engin Ergüden

Kaynakça:

- https://www.pwc.com.tr/blog/bagimsiz-denetim

- vergidosyasi.com/2021/01/27/bagimsiz-denetimde-makul-guvence-nedir/

https://www.habergazetesi.com.tr/yazarlar/18296/makul-guvence