GİRİŞ

İşletme ile olan iş ve çıkar ilişkilerine göre karar alacak olan bilgi kullanıcıları ilgili oldukları işletme hakkında finansal bilgilere ihtiyaç duyarlar. Bilgi kullanıcılarının her birine bekledikleri bilgileri ayrı ayrı raporlamanın anlam ve olanağı yoktur. Bu nedenle bütün kullanıcıların ihtiyacı olan bilgiler ortak amaçlı olarak hazırlanan finansal tablolarla kendilerine iletilir.

FİNANSAL TABLOLARIN ÖZELLİKLERİ

Finansal tablolar, işletmenin finansal durumunu, faaliyet durumunu, faaliyet sonuçlarını, finansal yönden gelişmesinin yeterli olup olmadığını belirleyen ve işletme hakkında geleceğe ait tahminlerde bulunmaya yarayan tablolardır.

Finansal tablolar kesin değildir; finansal tablolar belli geçici dönemler için düzenlendiğinden ancak işletmenin satılıp el değiştirmesi veya tasfiyesi durumunda öz varlıkları, kârı veya zararı gösterirler. Finansal tablolar işletmenin mali durumuna etki yapan bütün faktörleri göstermezler; işletmenin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarına etki eden pek çok faktör mali tablolar aracılığıyla ifade edilemez. İşletme yönetiminin başarısı, personelin işletmeye bağlılığı, iş yerinin iyi seçilmesi, işletmenin saygınlığı gibi faktörlerin para ile değerlendirilip finansal tablolarda gösterilmesinin olanağı yoktur.

Finansal tablolarda rakamlar mutlak olarak doğru değildir; işletmenin bilançosundaki varlıklar, genellikle maliyet bedeli değerlendirilir. Enflasyonun olduğu ekonomilerde tarihi maliyet değerleri aşınır ve zamanlar anlamsızlaşır. Finansal tablolar farklı tarihlerde, farklı para değeri üzerinden oluşan işlemleri yansıtırlar; enflasyon işletmenin parasal varlıklarını da olumsuz etkilediği için işletmenin farklı tarihlerdeki parasal değerlerinin alım gücü aynı olmayacaktır.

Finansal tabloların amacı;

• Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak,
• Gelecekteki nakit akımlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak,
• Varlıklar ve kaynaklar ve bunlardaki değişiklikler ile işletme faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamaktır.

Finansal tablolarda yer alan bilgilerin karar vericiler tarafından en iyi şekilde süratle kullanılabilmesi için bu tabloların anlaşılabilir, ihtiyaca uygun, güvenilir, karşılaştırabilir olması, ayrıca zamanında düzenlenmesi gerekir.

TEMEL FİNANSAL TABLOLAR

Bilanço; bir işletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren finansal tablodur. Bilançonun aktif tarafında yer alan varlıklar paraya dönüşme hızlarına göre en çok likitten en az likitte doğru, pasifinde yer alan kaynaklar ise geri ödeme süresine göre en kısa vadeli kaynaktan en uzun vadeli kaynağa doğru sıralanır.

Gelir tablosu; işletmenin belli bir dönemde elde ettiği gelirler ile aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve giderleri, bunların sonucunda işletmenin elde ettiği dönem net kârını veya dönem net zararını gösteren mali tablodur.

Gelir, mal ve hizmet satışlarından veya faiz, kira vs. biçimde elde edilen hasılat olarak ifade edilebilir. Özkaynakları artırıcı bir etkiye sahiptir. Maliyet, gelir elde etmek için ortaya çıkan varlık tükenmeleridir ve özkaynakları azaltıcı bir etkiye sahiptir. Gelir tablosu bir işletmenin belli bir döneme ait faaliyet sonuçlarını gösteren tablodur. Gelir tablosu bilanço gibi statik değil aksine belli bir dönemi kapsadığı için dinamik bir tablodur. Bilançoda dönem kârı sadece tek bir kalem olarak gösterilirken; gelir tablosunda kâr veya zararın adım adım nasıl oluştuğu görülmektedir.

EK FİNANSAL TABLOLAR

Satışların Maliyeti Tablosu: Gelir tablosundaki satışların maliyet kısmı işletmenin dönem içindeki stok hareketleri ile satılan mamul, ilk madde ve malzeme ile ticari mal gibi maddelerin ve satılan hizmetlerin maliyetini göstermek üzere ayrı bir tablo düzenlenir. Bu tablo, gelir tablosunun ekini oluşturur ve gelir tablosunu tamamlar.

Nakit Akış Tablosu: İşletmenin belirli bir hesap dönemi içinde ortaya çıkan nakit akışlarını, kaynakları ve kullanım yerleri bakımından gösteren tablodur.

Net İşletme Sermayesindeki Değişim Tablosu: İşletmenin belirli bir hesap döneminde, net işletme sermayesinin kaynaklarını ve kullanım yerlerini gösteren tablodur. Bu tablo düzenlenirken dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynaklar farkını belirten net işletme (çalışma) sermayesi fon olarak kabul edilir.

Kâr Dağıtım Tablosu: İşletmenin dönem kârının, vergiden önceki kârdan başlamak üzere, nerelere ve ne tutarda dağıtıldığını gösteren finansal tablodur.

Öz Kaynaklar Değişim Tablosu: Bir dönem içinde özkaynak kalemlerinde meydana gelen artış ve azalışları bir bütün olarak gösteren tablodur. Bu tablonun düzenlenme amacı, özellikle sermaye şirketlerinde bir dönem içinde özkaynak kalemlerinde meydana gelen değişmelerin gösterilmesini sağlamaktadır.

Doç. Dr. A. Engin Ergüden

Kaynakça:

www.muhasebefinansnotları.com