Giriş

İşletme sermayesi kalemleri içerisinde, bulundurulan nakit tutarı önemli unsurlardan birisi olarak kabul edilir. Çünkü sabit varlık alımı ile yatırım yapılmasından, işçi ücretlerinin ödenmesine ve üretimde kullanılmak üzere hammadde alımına kadar olan işlemleri yapabilmek için işletmenin nakit varlığa ihtiyacı vardır. Dolayısıyla işletmeler faaliyetlerini aksatmadan sürdürebilmek için yeterli düzeyde nakit varlığa sahip olmak durumundadırlar. Günümüzde işletmelerin faaliyet sonuçlarının iyi olması kadar söz konusu faaliyetlerden sağlanan nakit düzeyinin de artmasına dikkat edilmektedir. Çünkü sürekli kârlılık artışı sağlayan bir işletmenin nakit sağlama açısından performansı düşükse bu durumda yükümlülüklerini yerine getirebilmesi riskli hâle gelebilmektedir. Nakit esasına dayalı olarak hazırlanan nakit akım tablosu, bir işletmenin belirli bir faaliyet döneminde elde ettiği nakit varlıkları ile nakit varlık çıkışını gösteren ve dönem sonu itibarıyla net nakit varlığının düzeyi hakkında bilgi veren bir mali tablodur.

İşletmelerde nakit yönetiminin amacı ve önemi 

Nakit yönetiminin önemi dünyada, 1970'li yıllarda kısa vadeli faiz oranlarının yükselmesi sonucu, elde nakit bulundurmanın fırsat maliyetinin artması ile kendini hissettirmiştir. Nakit yöntemini, özellikle finans işletmelerinde işletme yönetimi ile büyük bir özdeşlik göstermektedir. Firmaların bulunduracağı nakit tutarının fazla olması ya da az olması çeşitli sakıncalar yaratmaktadır. Bu sakıncaları ortadan kaldıracak biçimde, nakit yönetiminin amacı; işletmenin finansal yükümlülüklerinde sıkıntıya girmeksizin ve faaliyetlerin etkinliğini düşürmeden kârlılığı mümkün olduğunca artıracak biçimde bulundurulacak nakit tutarını ayarlamaktır. Nakit tutarının gerekenden fazla olması ya da az olması çeşitli faktörlere bağlıdır. İşletmeler daha çok aşağıdaki nedenlere bağlı olarak nakit bulundururlar.

·         Muamele için nakit bulundurma,

·         İhtiyat için nakit bulundurma,

·         Spekülasyon için nakit bulundurma.

Nakit yönetimi; işletmelerin nakit girişlerini hızlandırmak, nakit çıkışlarını yavaşlatmak ve elinde bulunan nakdi en iyi şekilde değerlendirmektir. İşletmelerde nakit yönetimin dört temel fonksiyonu vardır:

1.       Ödemeleri kontrol altına almak ve alacakların tahsil süresini kısaltmak,

2.       Borçların vadesini olabildiğince uzatmak,

3.        Atıl olarak bulunan fonları en iyi şekilde değerlendirmek,

4.       Nakit giriş ve çıkışlarını tahmin etmek ve nakit ihtiyacını iyi belirlemek.

Nakit akış tablolarının işletme için önemi

I)  Kısa vadeli planlama

Nakit Akım Tablosu, nakit kontrolünün yanı sıra kısa vadeli planlama amacıyla şirketin yönetimi için faydalı ve hayati bir araç olarak kabul edilmektedir. Çeşitli yükümlülüklerin karşılanması için her ticari işletme gereklilik ortaya çıktığında ve ortaya çıktığında aynı tutarı ödeyebilmek için yeterli miktarda likit fon bulundurmalıdır. Böylelikle nakit akış tablosu, nakit giriş ve çıkışlarının geçmiş verilerini kullanarak yakın gelecekte nakit akışını tahmin etmede finans yöneticisine yardımcı olur.

II) Paranın harcandığı ayrıntıları sağlar

Nakit akış tablosunun bir diğer önemi de şirketin yaptığı ve şirketin kâr zarar tablosuna yansıtılmayan farklı ödemeler olması, bununla birlikte nakit akım tablosunda da bulunmasıdır. Böylelikle nakit akış tablosu, paranın şirket tarafından harcandığı ayrıntılı alanları sağlar. Örneğin, eğer şirket krediye sahipse ve ana para tutarını bankaya geri ödüyorsa, bu durumda ödeme şirketin kâr ve zarar tablosuna yansıtılmayacaktır, oysa aynısı geçerli olacaktır nakit akış tablosunda. Şirketin kârlı olduğu bir durum olabilir, ancak ana para tutarı ödendikten sonra yükümlülüklerini karşılayacak fonu kalmaz. Bu tür durumlar nakit akış tablosu kullanılarak belirlenebilir.

III) Fazla nakit yaratmak

Her işletme kâr elde etmek amacıyla çalışır. Kâr, nakit yaratmaya yardımcı olur, ancak şirkette nakit yaratmaya yardımcı olan başka yollar da vardır. Bu yollar, nakit akış tablosuna odaklanılarak belirlenebilir ve uygulanabilir. Öte yandan yalnızca kâr-zarar hesabına odaklanmak, nakit yaratmaya odaklanmayı zorlaştırır. Örneğin, firma envanteri verimli bir şekilde kullanıyorsa, şirket müşterilerinden alacaklarını daha hızlı tahsil edebiliyorsa fazla nakit oluşturulabilir.

IV)  Nakit planlama sonuçlarını açıklamak

Nakit akış tablosunun bir diğer önemi de kullanılan fiili sonuçlar, öngörülen Nakit Akış Tablosu veya Nakit bütçesi ile karşılaştırılabildiğinden, şirketin nakit planlamasının ne ölçüde başarılı olduğunu analiz etmede şirketlere yardımcı olmasıdır. Sonuçlar daha sonra şirketin önlemleri buna göre almasına yardımcı olacaktır. Böylelikle şirketin nakit ihtiyacının gelecekte ne olacağını değerlendirmek için geçmiş değerlendirmelerin nakit bütçesini mevcut bütçe ile karşılaştırmada şirkete yardımcı olur.

V) Uzun vadeli planlama

Bu, yönetime nakit için uzun vadeli planlama yapmada yardımcı olması açısından nakit akış tablosunun bir başka önemidir. Şirketin büyümesi buna bağlı olduğu için şirketin uzun vadeli finansal planlama yapması gerekiyor. Böylece bir şirketin finansal konumu için gerekli olan hayati değişiklikleri ortaya çıkarır ve yönetime, işletmenin önemli faaliyetlerini önceliklendirmede yardımcı olur.

VI) Optimum nakit dengesini belirlemek

Nakit Akış Tablosunun önemi, şirketin optimum nakit dengesi düzeyini belirlemesine yardımcı olmasıdır. Şirketin optimum nakit bakiyesi seviyesini belirlemesi gerekir çünkü bu firma, şirketin fonlarının boşta olup olmadığını veya nakit sıkıntısı veya fonların fazla olup olmadığını bilebilir. Gerçek nakit pozisyonunu öğrendikten sonra şirket yönetimi kararları buna göre verebilir.

VII) İşletme sermayesini analiz etmeye yardımcı olur

İşletme sermayesi, şirketlerin nakit akışını etkileyebilecek faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışının bileşenidir. Bu nedenle yatırımcıların şirketteki işletme sermayesi hareketleri konusunda farkındalık sahibi olması gerekir.

Doç. Dr. A. Engin Ergüden

Kaynakça:

www.vergialgi.net. - TMS 7 – Nakit Akım Tabloları Standardı ve Nakit Akım Tabloların Önemi – Dr. A. Engin Ergüden

https://tr.mcfairbanks.com/ - Nakit Akışı Tablosunun Önemi – En Önemli Yedi Neden