Herhangi bir konuda ya da sektörde var olan yatırım fikrinin ya da projesinin ne kadar gerçekçi ve hayata geçirilebilir olduğunu görmenin yolu fizibilitesini yapmaktan geçer. Fizibilite kavramı İngilizcede “yapılabilirlik, elverişlilik” anlamına gelen “feasibility” kelimesinden evrilerek dilimize girmiştir. Bir yatırım fikri ya da yatırım projesi için yapılacak gerçekçi bir fizibilite çalışması, o fikrin veya projenin ne derece uygulanabilir, sürdürülebilir olduğunu ve kârlı bir yatırıma dönüşüp dönüşemeyeceğini değerlendirebilmeyi sağlar.

Fizibilite raporu, bir yatırım fikrinin tüm yönleriyle incelenip, ilgili veriler ve bilgiler eşliğinde uygulanabilir olup olmadığının araştırılmasını ve değerlendirilmesini kapsayan detaylı bir çalışmadır. Buradaki en temel amaç, konuyla ilgili kapsamlı analiz ve değerlendirmelerin yapılması suretiyle nihai karar vericilerin en doğru kararı almalarına yardımcı olmaktır.

Fizibilite çalışması; temel olarak ekonomi ve pazar koşulları, teknik ve finansal konularda yapılan araştırma ve değerlendirmeleri kapsar. Yatırım yapılacak projenin mali büyüklüğü, sıfırdan komple bir yatırım mı yoksa var olan bir tesisin satın alınmasına ilişkin mi olduğu, yatırımın yapılacağı sektör ve ülke gibi çeşitli parametrelere göre değişkenlik göstermekle birlikte, bir fizibilite raporunun ana başlıkları aşağıdaki gibi özetlenebilir:

1. Projenin Tanıtılması: Bu bölümde fizibilitenin konusu ve sonucuyla ilgili özet bilgiler, fizibilite çalışması sırasında görüşme yapılan kişi ve kurumların listesi verilir.

2. Satışa Konu Olan Ürün ve/veya Hizmetlerin Tanımı: Yatırım kapsamında üretilecek olan ya da satışa konu olan ürün ve hizmetlerle ilgili bilgiler bu bölümde verilir.

3. Teknik Kapasitede Üretim Miktarı: Yatırım kapsamında üretilecek olan ya da satışa konu olan ürün ve hizmetlerin üretim miktarı verilir.

4. Ekonomik İnceleme ve Değerlendirme: Bu bölümde yatırım projesinin ilişkili olduğu sektörün küresel, ulusal ve yerel düzeyde içinde bulunduğu koşullar, ülke ve bölge ekonomisinin temel göstergeler bakımından durumu en güncel veriler eşliğinde analiz edilir. Söz konusu yatırımın yararlanabileceği teşvik tedbirleri incelenir. Girdi piyasası ve girdi fiyatları, satış fiyatları ve koşulları, öngörülen satış projeksiyonları ele alınır. Bu çalışmalar yapılırken ilgili sektör hakkında güvenilir kuruluşlarca daha önce hazırlanmış raporlardan, yayımlanan akademik makalelerden yararlanılır. Ayrıca sektörün önde gelen temsilcileri ile bire bir görüşmeler yapılabilir.

5. Teknik İnceleme ve Değerlendirme: Tesis kuruluş yerinin seçimi, hammadde ve yardımcı maddelerin temini, çalışanların istihdam koşulları, tedarik, lojistik ve dağıtım kanalları, enerji temini ve maliyetleri gibi üretime ve dolayısıyla birim ve toplam üretim maliyetlerine doğrudan ve dolaylı şekilde etki edebilecek tüm unsurlar ayrıntılı bir şekilde incelenir. Bunun yanı sıra işletmenin optimum kurulu kapasitesi, ilk ve daha sonraki yıllara ilişkin fiili kapasite kullanımı ve toplam üretim miktarları, makine ve ekipman seçimi ve bunların tedarik maliyetleri, iş akış ve üretim şeması gibi hususlarda detaylı bilgi ve analizlere yer verilir.

6. Finansal İnceleme ve Değerlendirme: Projenin hayata geçirilebilmesi için ihtiyaç duyulacak minimum sermaye tutarı, finansal kaynak planlaması ve finansman maliyeti, beklenen yatırım kârlılığı ve yatırım geri dönüşüm oranı/süresi, net bugünkü değer analizi gibi hususlar hesaplanır.

Kaynakça:

www.paroje.com.tr

www.vespafiz.com

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 Sena Gürsoy