Ajansların İdari Yapılanması:

Türkiye’de ilk kez 2006 yılında İzmir ve Çukurova bölgelerinde pilot olarak kurulan kalkınma ajansları 2010 yılına kadar yaygınlaşarak 26 Düzey-2 bölgesini içerecek şekilde yapılanmıştır. Kuruluş aşamasında Devlet Planlama Teşkilatı’nın (DPT) genel koordinasyonunda faaliyet gösteren kalkınma ajansları, DPT’nin Kalkınma Bakanlığı’na dönüştürülmesi sonucu Kalkınma Bakanlığı tarafından koordine edilmiştir. Son olarak 2018 yılı Temmuz ayında yapılan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi çerçevesindeki düzenlemelerle birlikte, ajansların ulusal düzeydeki koordinasyonundan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü) sorumlu olmuştur.

Kalkınma ajansları kamu tüzel kişiliğine sahip ve 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenmemiş bütün işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tabi kuruluşlar olarak faaliyet göstermektedir.

Ajanslar, bölgelerinin sürdürülebilir kalkınması ve bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması için öncü nitelikte faaliyetler yürütmektedir. Yerel potansiyeli harekete geçirmeyi hedefleyen ajanslar, ulusal kalkınma hedefleri çerçevesinde, katılımcı yöntemlerle bölge planları hazırlar ve bu planlarda belirlenen temel hedef ve önceliklere yönelik olarak geliştirilen projelere mali ve teknik destekler sağlar.

Ajansların Sağladığı Destekler:

Ajansların sağladığı mali ve teknik desteklerin çerçevesini Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği belirlemektedir. Yönetmeliğe göre ajansların sağlayabileceği destekler ve kısa açıklaması şu şekilde sınıflandırılabilir:

·         Mali Destekler

1. Doğrudan finansman desteği

1.1.     Proje teklif çağrısı (Standart mali destek programı uygulaması)

1.2.     Fizibilite desteği (Bölgeye yönelik yatırım projelerinin fizibilite çalışmalarına destek sağlanması)

1.3.     Güdümlü proje desteği (Konusu ve koşulları ajans öncülüğünde ve yönlendirmesinde belirlenen özel nitelikli model projeler)

2. Finansman desteği (Anlaşmalı finans kuruluşundan kullanılan kredinin finansman giderinin ajans tarafından karşılanması)

3. Faizsiz kredi desteği (Ajansın aracı kurumlar vasıtasıyla faizsiz kredi temin etmesi)

·         Teknik Destekler (Bölgedeki kurum ve kuruluşların bölgesel kalkınmaya katkıda bulunabilecek çalışmaları için ajansın kendi personeli eliyle ya da hizmet alımı yoluyla; eğitim verme, danışmanlık sağlama gibi kapasite geliştirici teknik destek hizmetleri sağlaması)

Bunun yanı sıra ajanslar, mevcut destek türlerinin iyileştirilmesi veya yeni destek türlerinin geliştirilmesi amacıyla yeni (alternatif) destek türleri tasarlayabilir ve bunları Bakanlık onayıyla pilot olarak yürütebilir.

Sena Gürsoy