Bu ayın makalesinin konusu geçen yıl 7194 sayılı Kanun’la kabul edilen ve 1 Mart 2020 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanan dijital hizmet vergisi. Dijitalleşmenin tüm dünyada etkisini sürdürmesi üzerine ülkeler vergi tabanlarını korumak ve gelirlerini arttırmak üzere dijital hizmet vergisini uygulamaya başlamışlardır. Bu vergiyi yakın tarihlerde uygulamaya başlayan ülkeler arasında Türkiye, İngiltere, İtalya, İspanya, Hindistan ve Avusturya yer almaktadır. Google, Facebook ve Twitter gibi ABD şirketlerinin ülkelerde sağladığı dijital hizmetlerden elde ettikleri gelirlerden vergi temin etmek için uygulanmaktadır. Daha çok Amerikan dijital hizmet şirketlerinden alınacağından bu ülke tarafından çok fazla eleştirilmektedir. Hatta bu günlerde ABD, dijital hizmet vergisi yoluyla kendi ülkesi aleyhine ayrımcılık yapıldığını ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu devletlere ek gümrük vergisi getireceğini duyurmuştur.

Uluslararası alanda giderek tartışmalı hâle gelen bu verginin ana hatları aşağıdaki gibi ortaya konulabilir.

Türkiye’de sunulan üç dijital hizmet türü verginin konusunu oluşturmaktadır. İlki; dijital ortamda sunulan her türlü reklam hizmetleridir. İkincisi; sesli, görsel veya dijital herhangi bir içeriğin dijital ortamda satışı ile bu içeriklerin dijital ortamda dinlenmesine, izlenmesine, oynanmasına veya elektronik cihazlara kaydedilmesine veya bu cihazlarda kullanılmasına yönelik dijital ortamda sunulan hizmetlerdir. Üçüncüsü, kullanıcıların birbirleriyle etkileşime geçebilecekleri dijital ortamların sağlanması ve işletilmesi hizmetleridir.

Verginin mükellefi dijital hizmetleri sağlayan işletmelerdir. Bu işletmelerin Gelir Vergisi veya Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre tam mükellef olup olmaması, dar mükellefiyette söz konusu faaliyetleri Türkiye’de bulunan iş yeri veya daimi temsilcileri vasıtasıyla gerçekleştirip gerçekleştirmemesi dijital hizmet vergisi mükellefiyetine etki etmeyecektir. Mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, iş yerinin, kanuni ve iş merkezlerinin bulunmaması hâllerinde Hazine ve Maliye Bakanlığı (Bakanlık), vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanlar ile işleme ve ödemeye aracılık edenleri verginin ödenmesinden sorumlu tutabilecektir.

Vergi yüksek cirolu dijital hizmet işletmelerini ilgilendirmektedir. Verginin konusunu giren hizmetlere ilişkin Türkiye’de elde edilen hasılatın 20 milyon Türk Lirası’ndan veya dünya genelinde elde edilen hasılatın 750 milyon avrodan fazla olan işletmeler dijital hizmet vergisini ödemekle mükelleftir. Bu rakamların altında ciro yapan işletmeler vergiden muaftır.

Verginin matrahı, verginin konusuna giren dijital hizmetler nedeniyle elde edilen hasılattır. Oranı hasılat üzerinden %7,5’tir. Dijital hizmet vergisi, fatura ve fatura yerine geçen belgelerde ayrıca gösterilmez. Vergilendirme dönemi her bir takvim ayıdır. Mükellefin beyanına dayalıdır. Mükellefler ve vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar, dijital hizmet vergisi beyannamelerini, vergilendirme dönemini takip eden ayın sonuna kadar ilgili vergi dairesine vermekle ve aynı süre içinde ödemekle yükümlüdürler.

Dijital hizmet vergisi, Türkiye’de katma değer vergisi mükellefiyeti bulunan hizmet sağlayıcıları için bu vergi bakımından bağlı bulundukları vergi dairesince tarh olunur. Katma değer vergisi mükellefi bulunmayan mükellefler için ise Bakanlıkça belirlenecek vergi dairesince tarh olunur.

Dijital hizmet vergisi mükelleflerince ödenen dijital hizmet vergisi, bu mükellefler tarafından gelir ve kurumlar vergisine esas safi kazancın tespitinde gider olarak indirilebilir.

Vergiyi güvence altına almak amacıyla gerekli müessesler kanunda yer almıştır. Dijital hizmet sağlayıcılarının kendilerine verilen süreler içinde kanuni yükümlülüklerini yerine getirilmemesi hâlinde, sunmuş oldukları hizmetlere erişimin, bu yükümlülükler yerine getirilinceye kadar engellenmesine Bakanlıkça karar verilir. Bu karar erişim sağlayıcılarına bildirilmek üzere Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na gönderilir. Engelleme kararlarının gereği bildirimden itibaren yirmi dört saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilir.

Türkiye geçen yıl dijital hizmet vergisini diğer ülkelerle birlikte getirmekle olumlu bir adım atmıştır. Bu sayede vergi tabanını koruma yoluna gitmiş ve vergi gelirlerini arttırmıştır. Uluslararası vergilendirme alanındaki ciddi mücadelenin taraflarından biri hâline gelmiştir. Diğer ülkelerin yaşadığı gibi mücadele kaçınılmazdır. Bu mücadele yakın gelecekte de devam edecektir.

                                                                                                                                                                                                                                                                                  Dr. Öğretim Üyesi Hüseyin Işık