Ülkelerin ekonomik gelişmesi sermaye birikimine ve bu birikimin uygun yatırımlara dönüştürülmesine bağlıdır. Bu faaliyetlerin yürütülmesinde en az bu unsurlar kadar önemli olan bir diğer unsur da girişimciliktir. Girişimcilik genellikle yeni ürün, süreç veya pazarların tespit edilerek yeni bir ekonomik faaliyetin başlatılması veya var olan bir ekonomik faaliyetin büyütülmesi yoluyla değer yaratılması olarak tanımlanmaktadır.
Girişimcilik zor ve cesaret gerektiren bir iştir. Çünkü girişimci yapacağı yatırımların başarısızlıkla sonuçlanabileceği ihtimali ile geleceğe ait risk ve belirsizlikleri üstlenerek yatırım yapar. Bu nedenle girişimciliğin desteklenerek özendirilmesi özellikle gelişmekte olan ülkeler bakımından bir zorunluluk olarak görülür.
Ülkemizde de özellikle genç girişimciliğin desteklenmesi amacıyla 6663 sayılı Kanun’la Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20. maddesinde düzenlemeler yapılmış, bu değişiklikle genç girişimcilerin ticari, zirai veya mesleki faaliyetler kapsamında elde ettikleri kazançların 75.000 liraya kadar olan kısmı gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Genç girişimcilerde kazanç istisnası olarak adlandırılan uygulamadan yararlanabilmek için girişimcilerin:
1- Mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişi olması,
2- Ticari, zirai veya mesleki bir faaliyette bulunması ve faaliyetler nedeniyle ilk defa gelir vergisi mükellefi olması,
3- Faaliyete ilişkin işe başlama bildirimini kanuni süresi içinde yapması,
4- Kendi işinde bilfiil çalışması veya işin kendileri tarafından sevk ve idare edilmesi, (Çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırmak ya da seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak işinde bilfiil çalışılmaması hâlinde bu şart bozulmayacaktır.)
5- Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hâli hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletme ya da mesleki faaliyeti eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan veya kayın hısımlarından devralmamış olması,
6- Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olmamış olması,
gerekmektedir.
Belirtilen faaliyetlerin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması hâlinde işe başlama tarihi itibarıyla tüm ortakların gerekli şartları taşıması gerekmektedir. İstisnadan, faaliyete başlanılan takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca yararlanılabilecektir. İstisna tutarı, kıst dönem bile olsa, her vergilendirme döneminde tam olarak dikkate alınacak olup vergilendirme dönemi kazancının yetersiz kalması durumunda yararlanılamayan istisna tutarının ertesi yıla devredilmesi mümkün olmayacaktır.
Genç girişimcilik kazanç istisnası sadece ticari, zirai veya mesleki faaliyetlerle sınırlandırılmış olduğundan kazanç istisnası sadece ticari, zirai ve mesleki kazançlara uygulanacak olup bunlar dışındaki beyana tabi gelirlere uygulanamayacaktır. İstisnadan yararlananlara Gelir Vergisi Kanunu’na göre tevkifat kapsamında ödeme yapılması durumunda ise gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
Girişimcilere sağlanan bu türden desteklerin artarak devam etmesi, ülkemizin üreten, istihdam yaratan ekonomisinin güçlenmesine ve ekonomik hedeflerine ulaşmasına önemli katkılar sağlayacaktır.
Tamer Aksoy