Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nca ortaklaşa olarak üç yıllık perspektifle hazırlanmış Orta Vadeli Program (2024-2026) 6 Eylül 2023 Çarşamba günkü Resmî Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanmıştır. Program 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 16’ncı maddesine göre hazırlanmaktadır.

Program, merkezi yönetim bütçesi hazırlık sürecini başlatmaktadır. Programda makro politikalar, ilkeler, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükler, gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleri, bütçe dengesi ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanları yer almaktadır. Gelecek üç yılda hükümetin ne gibi politikalar yürüteceğine ilişkin temel ilkeleri belirlemesi bakımından önem taşımaktadır. Kamu kesimi için zorunlu, özel kesim için yol gösterici mahiyettedir. Programda vergilere ilişkin temel ilkeler, hedefler, yapılması düşünülen yeniklikler ve değişiklikler ele alınacaktır.

Programa göre, vergi yükü (sosyal güvenlik primleri dahil) gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) 2022’de %20,8’i olarak gerçekleşmiştir. Vergi yükünün 2023’te %22,9’u olması tahmin edilmektedir. Söz konusu oranın 2024-2026 döneminde sırasıyla %24,5, %24,3 ve % 24,4 olması hedeflenmektedir. Bu rakamlar, program boyunca vergi yükünün yaklaşık 1,5 puan artacağını ortaya koymaktadır.

Vergi yükünün gelecek üç yılda %1,5 artması mevcut vergilerde artışlara veya yeni vergilere işaret etmektedir. Nitekim bu artışların ipuçları programda yer almaktadır. Bunlar başlıklar itibari ile aşağıdaki gibidir:

1)  Vergi tabanının genişletilmesi ve vergilere gönüllü uyumun artırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülecektir.

2)  Vergi harcamaları gözden geçirilecek, etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimler kaldırılacaktır.

3)  Kamu gelirlerinin tahsilinde performansın yükseltilmesi ve vergi cezalarının caydırıcılığının arttırılması amacıyla mevcut düzenlemeler gözden geçirilecektir.

4)  Gelir, kurumlar, katma değer vergisi kanunları ile vergi usul kanunları güncellenecektir. Gelir, kurumlar, motorlu taşıtlar, veraset ve intikal vergileri gibi doğrudan vergilerin payı arttırılacaktır.

5)  Karbon vergisi konusunda adımlar atılacaktır.

6)  Dijital faaliyetlerin vergilendirmesine yönelik uygulamalar geliştirilecektir.

7)  Enerji verimliliğinin arttırılması, iklim değişikliği ve çevre kirliliği ile mücadele edilmesine yönelik vergi uygulamalarına devam edilecektir.

8)  Avrupa Birliği ve diğer uluslararası kuruluşlar tarafından vergi konularında belirlenen standartlara uyum çalışmaları sürdürülecektir.

9)  Uluslararası ölçekte faaliyet gösteren Türk şirketlerinin korunması için sınırlar arası vergilendirmede oluşabilecek hak kayıplarının önlenmesine yönelik diplomatik çabalar devam ettirilecektir.

10)   Vergi istatistikleri ve raporlarının kapsamı genişletilecek ve yayımlanacaktır.

Yukarıda yer verilen hedeflere ulaşmak için vergilemede adalet, eşitlik, öngörülebilirlik ve şeffaflık ilkelerine uyulacağı, sade ve kolay uygulanabilir bir vergi sisteminin oluşturulacağı vurgulanmıştır.

Program hedefleri dikkate alındığında; gelecek üç yıl içinde temel vergi kanunlarının yeniden yazımı ve önemli ölçüde güncellenmesi, kripto varlıkların vergi yönlerinin netleştirilmesi, vergi istisna ve muafiyetlerinin azaltılması, dijital ekonominin vergilendirilmesi, vergi borçlarının tahsilinin hızlandırılması, çevreye duyarlı vergilendirmenin yaygınlaştırılması ve uluslararası vergilendirme alanlarındaki gelişmelerin takip edilmesi konularında daha aktif bir döneme girileceği sonucuna varabiliriz.

Dr. Hüseyin Işık

07.09.2023