Vergi borçlarında tecil müessesi 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun “Tecil” başlıklı 48 ile “Vergiye uyumlu mükelleflerin borçlarının tecili” başlıklı 48/a maddesinde düzenlenmiştir. Buradaki açıklamalar 48. madde çerçevesinde yapılacaktır.

Mükellef zamanında ödemediği vergi borçları için tecil talebinde bulunabilir. Bu onun hakkıdır. Bu hakkı kullanabilmesi için kanun bazı şartlar koymuştur. Bunlar şu şekildedir: (1) Amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki veyahut haczedilmiş malların paraya çevrilmesi amme borçlusunu çok zor duruma düşürecek durumda olmalıdır. (2) Tecil borçlu tarafından yazı ile istenmelidir. (3) Mükellef teminat göstermelidir.

Mükellefin yukarıda sayılan şartları taşıması hâlinde alacaklı amme idaresince veya yetkili kılacağı makamlarca tecil talebi değerlendirilecektir. İdare bu talebi kabul edebilecek veya reddedebilecektir. Kabul etmesi hâlinde borçlu tecil süresince borcunu ödemekten kurtulacaktır. Vergi dairesinden borcu yoktur yazısı alabilecektir. Vergi borcunun tecil süresi en çok 36 aydır. Daha fazla süreli tecil mümkün değildir.

Talebi kabul edilen mükelleften tecil faizi alınacaktır. Tecil faizi oranı, Tahsilat Genel Tebliği Seri: C Sıra No: 8 ile 21.05.2024 tarihinden geçerli olmak üzere yıllık %48 olarak belirlenmiştir.

Tecil işleminde mükelleften teminat alınacaktır. Alacaklı tahsil daireleri itibarıyla tecil edilen borçlarının toplamı 50 bin lirayı (bu tutar dâhil) aşmadığı takdirde teminat şartı aranılmayacaktır. Ancak borç tutarı 50 bin lirayı aştığında, aşan kısmın yarısı kadar mükellefin teminat göstermesi gerekir.

Tecil talebi uygun görülmeyerek reddedilen borçlular söz konusu borçlarını reddin tebliği tarihinden itibaren idarece 30 güne kadar verilebilecek ödeme süresi içinde ödeyebileceklerdir. Bu takdirde bu amme alacağı ödendiği tarihe kadar faiz alınmak suretiyle tecil olunacaktır.

Vergi borcu için mükellef nezdinde haciz yapılmışsa mahcuz mal (hacizli mal) değeri tutarınca teminat yerine geçecektir. Tecil edilen amme alacakları ile ilgili olarak daha önce tatbik edilen ve borcun tamamını karşılayacak değerde olan hacizler, yapılan ödemeler nispetinde kaldırılacaktır. Haciz miktarına isabet eden teminat iade edilecektir. Ancak, mahcuz malların değeri tecil edilen borç tutarından az, zorunlu teminat tutarından fazla olması hâlinde, tatbik edilen hacizler tecil şartlarına uygun olarak yapılan ödemeler neticesinde kalan tecilli borç tutarı mahcuz mal değerinin altına inmediği müddetçe kaldırılmayacaktır. Tecilli borca karşılık alınan teminat ise, tecil şartlarına uygun olarak yapılan ödemeler neticesinde kalan tecilli borç tutarının zorunlu teminat tutarının altına inmesi durumunda, yapılan ödemeler nispetinde kaldırılacaktır.

Hazine ve Maliye Bakanlığınca ilan edilen mücbir sebep hâli kapsamındaki amme borçlularının, mücbir sebep hâlinin sona erdiği tarihe kadar ödemeleri gereken amme borçları ile mücbir sebep nedeniyle ödeme süreleri ertelenen amme borçlarını faiz alınmaksızın veya yürürlükteki faiz oranından daha düşük faiz oranıyla tecil etmeye alacaklı kamu idaresi yetkilidir.

Tecil şartlarına riayet edilmemesi, değerini kaybeden teminatın veya mahcuz malların tamamlanmaması veya yerlerine başkalarının gösterilmemesi hâllerinde amme alacağı muaccel olur. Yani tahsil edilebilir hâle gelir. Tecil edilen amme alacağının gecikme zammı tatbik edilmeyen alacaklardan olması hâlinde, ödenen tecil faizleri iade veya mahsup edilmez.

Vergi borçlarını ödemede güçlük çeken mükelleflerin ana hatları burada açıklanan tecil müessesine başvurmalarında fayda bulunmaktadır.

Dr. Hüseyin Işık
25.07.2024