Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121’inci maddesinde yapılan düzenlemeyle belirli şartları taşıyan mükellefler vergiye uyumlu mükellef olarak kabul edilmiş ve onlara, ödemeleri gereken gelir veya kurumlar vergisinde indirim imkânı sağlanmıştır.
Söz konusu maddeye göre; vergi indiriminin kapsamına, ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile kurumlar vergisi mükellefleri girmektedir. Ancak kurumlar vergisi mükellefi olmakla birlikte finans-bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta, reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları uygulamanın kapsamı dışında bırakılmıştır.
Kapsamdaki mükelleflerin vergi indirimi imkânından yararlanabilmesi için taşıması gereken şartlar ise şunlardır:
1- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait olup Maliye Bakanlığı’na bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken gelir veya kurumlar vergisi, katma değer vergisi, muhtasar gibi tüm vergi beyannameleri kanuni süresi içerisinde verilmiş olmalı ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergiler kanuni süresi içerisinde ödenmiş olmalıdır.
Kanuni süresi içerisinde verilen beyannamelere ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler vergi indiriminden yararlanılmasına engel olmayacaktır. Ancak, indirimden yararlanılabilmesi için bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de kanuni süresi içerisinde ödenmiş olması gerekmektedir. Her bir beyanname itibarıyla 10 liraya kadar yapılan eksik ödemeler, söz konusu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin kanuni süresi içerisinde ödenmiş olması şartının ihlali anlamına gelmeyecektir.
2- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmamalıdır. Söz konusu dönemlere ilişkin olarak ikmalen, re’sen veya idarece yapılan tarhiyatların indirimin hesaplanacağı gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken süreden önce kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya Vergi Usul Kanunu’nun uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması hâlinde vergi indiriminden yararlanılması mümkün olacaktır.
3- Vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla mükellefin vergi aslı (vergi cezaları dâhil) 1.000 liranın üzerinde vadesi geçmiş borcu bulunmamalıdır. Söz konusu 1.000 liralık borcun hesabında Maliye Bakanlığı’na bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergi asılları ile vergi cezalarının (vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları) toplamı dikkate alınacaktır. Söz konusu borcun hangi döneme ait olduğunun önemi bulunmamaktadır.
4- Vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında Vergi Usul Kanunu’nun 359’uncu maddesinde sayılan kaçakçılık suçuna ilişkin fiiller işlenmemiş olmalıdır.
Vergiye uyumlu mükellefler yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin yüzde 5’ini ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirebilecektir. Vergi indirimi tutarı 1 milyon liradan fazla olamayacaktır. Hesaplanan indirim tutarı öncelikle bu beyannameler üzerinden ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilecektir. İndirim tutarının ödenmesi gereken vergiden fazla olması hâlinde ise kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilecektir. Bu süre içerisinde mahsup edilemeyen tutarların red ve iade edilmesi mümkün olmayacaktır.
Ticari, zirai veya mesleki kazancın diğer gelir unsurlarıyla birlikte beyan edilmesi durumunda, gelir vergisi mükelleflerinin yararlanacağı vergi indirimi tutarı, ticari, zirai veya mesleki faaliyet nedeniyle beyan edilen kazançların toplam gelir vergisi matrahı içerisindeki oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanan gelir vergisi esas alınarak belirlenecektir.
Vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, şartları taşımadığının sonradan tespiti halinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilecektir.
Düzenleme 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile uygulanmaya başlayacaktır.
Tamer AKSOY